ochrona praw konsumenta

ochrona praw konsumenta, E-zine, E-zine - Web.Gov.pl

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Ochrona praw
konsumenta
Piotr Waglowski
UNIA EUROPEJSKA
EUROPEJSKI FUNDUSZ
ROZWOJU REGIONALNEGO
 Autor:
Piotr Waglowski
Wydawca:
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP)
ul. Pańska 81/83
00-834 Warszawa
www.parp.gov.pl
Skład:
Marcin May
PARP
Wydanie I
Publikacja bezpłatna
Publikacja powstała w ramach projektu „Uruchomienie wielofunkcyjnej platformy komunikacji inter-
netowej wspierającej realizację działań 8.1 i 8.2 PO IG”, realizowanego przez Polską Agencję Rozwoju
Przedsiębiorczości, współinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Wspieramy e-biznes www.web.gov.pl
Copyright © by Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Warszawa 2009, Wszelkie prawa zastrze-
żone. Żaden fragment nie może być wykorzystywany w jakiejkolwiek formie ani przekładany na język
mechaniczny bez zgody PARP.
Spis treści
1. Ochrona praw konsumenta
4
1.1. Konsument i strażnicy jego praw 4
1.2. Zbiorowe interesy konsumentów 4
1.3. Klauzule abuzywne
5
2. Nieuczciwe praktyki rynkowe
6
2.1. Praktyka wprowadzająca w błąd 7
2.2. Agresywna praktyka rynkowa
8
2.3. Ochrona przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi 8
3. Ochrona konkurencji
8
3.1. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej
8
3.2. Praktyki ograniczające konkurencję
9
3.3. Zwalczanie nieuczciwej konkurencji
10
3.4. Niektóre delikty nieuczciwej konkurencji
11
Ochrona praw konsumenta
3
www.parp.gov.pl
www.web.gov.pl
1. Ochrona praw konsumenta
Problematyka praw konsumenta regulowana jest w Polsce - w pierwszej kolejności - przepisami konsty-
tucyjnymi, na mocy których władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed
działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi prakty-
kami rynkowymi. Przepisy dotyczące ochrony - słabszej rynkowo - pozycji konsumentów znajdują się
w Kodeksie cywilnym, w ustawie z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenc-
kiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego, w ustawie z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsu-
mentów, ustawie z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialno-
ści za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (w tej ustawie znalazły się m.in. przepisy dotyczące
zawierania umów na odległość), problematyka konsumencka regulowana jest również w szeregu innych
ustaw szczegółowych, jak np. w ustawie z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim, w ustawie Prawo
bankowe, czy ustawie o usługach turystycznych. Przepisy polskich ustaw stanowią implementację odpo-
wiednich regulacji Unii Europejskiej, które poświęcone są ochronie konsumentów.
1.1. Konsument i strażnicy jego praw
Zgodnie z postanowieniami Kodeksu cywilnego za
konsumenta
uważa się osobę izyczną dokonującą
czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Do tak
rozumianego pojęcia odwołują się również inne przepisy konsumenckie, w szczególności przepisy ustawy
o ochronie konkurencji i konsumentów. W relacjach biznesowych konsument jest z reguły słabszą stroną,
dlatego system prawa traktuje go szczególnie, otwierając nad nim swoisty parasol ochronny. Przykładowo
- zgodnie z Kodeksem cywilnym - niejednoznacznie sformułowane postanowienia znajdujące się we
wzorcach umownych tłumaczy się na korzyść konsumenta. Z tego samego powodu postanowienia umów
zawieranych z konsumentami, które nie były z nimi indywidualnie uzgodnione, nie wiążą ich, o ile kształ-
tują prawa konsumenta oraz jego obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając
jego interesy. Mamy wówczas do czynienia z niedozwolonymi postanowieniami umownymi. W relacjach
z konsumentami na przedsiębiorcy ciąży często szereg obowiązków informacyjnych, np. dotyczących jego
działalności (siedziby, nazwy, itp.), ale również dotyczących oferowanych przez niego produktów i usług.
Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumen-
tów jest
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
1
(UOKiK). Prezes tego urzędu ma szereg
uprawnień związanych z ochroną konsumentów, np. wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą
zbiorowe interesy konsumentów i nakazującą zaniechanie jej stosowania. W takiej decyzji może określić
środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w celu zapewnie-
nia wykonania nakazu, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub wielo-
krotnego oświadczenia o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, może nakazać publikację decyzji
w całości lub w części na koszt przedsiębiorcy. Z punktu widzenia przedsiębiorcy istotnym uprawnieniem
Prezesa UOKiK jest prawo żądania od przedsiębiorcy pewnych informacji i dokumentów, a przedsiębiorcy
są obowiązani do przekazywania takich materiałów. W toku postępowania przed Prezesem UOKiK może
być - w zakresie objętym postępowaniem - przeprowadzona kontrola u każdego przedsiębiorcy. Kontrolę
taką przeprowadzają upoważnieni pracownicy Urzędu lub Inspekcji Handlowej.
Pewne działania na rzecz konsumentów wykonują również
powiatowi (miejscy) rzecznicy konsumen-
tów
. Do zadań takich rzeczników należy zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i infor-
macji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów, składanie wniosków w sprawie stanowienia
i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów, a także występo-
wanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów. Jednym z uprawnień
rzecznika konsumentów jest to, że może wytaczać powództwa na rzecz konsumentów oraz wstępować,
za ich zgodą, do toczącego się postępowania w sprawach o ochronę interesów konsumentów. Jeśli do
przedsiębiorcy zwróci się rzecznik konsumentów - przedsiębiorca jest obowiązany udzielić mu wyjaśnień
i informacji będących przedmiotem wystąpienia oraz ustosunkować się do uwag i opinii przedstawionych
przez rzecznika. Rzecznicy konsumentów współpracują z delegaturami UOKiK, a także organami Inspekcji
Handlowej oraz organizacjami konsumenckimi.
1.2. Zbiorowe interesy konsumentów
Zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów - zakazane jest stosowanie praktyk naruszają-
cych
zbiorowe interesy konsumentów
. Chodzi tu o bezprawne działania przedsiębiorców (mogą to być
również zaniechania, gdy istnieje obowiązek działania), chociaż podstawy bezprawności będą wynikały
zarówno z przepisów konsumenckich, jak i z innych przepisów (np. omówionej już wyżej ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych, ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji itp.). Ustawa o ochronie
konkurencji i konsumentów wyjaśnia, czym są takie praktyki. Chodzi o:
stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzor-
Ochrona praw konsumenta
4
www.parp.gov.pl
www.web.gov.pl
•
ców umow
y uznanych za niedozwolone,
•
naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji,
•
nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji.
Ustawa wyjaśnia, że zbiorowym interesem konsumentów nie jest suma indywidualnych interesów konsu-
mentów. Chodzi - w gruncie rzeczy - o takie interesy, które mogą dotyczyć nieograniczonej lub niemożli-
wej do ustalenia liczby konsumentów.
Godzącym w zbiorowe interesy konsumentów było - zgodnie z decyzją UOKiK - fałszowanie nagłówków
poczty elektronicznej w taki sposób, że ich odbiorca mógł być wprowadzony w błąd co do ich pocho-
dzenia oraz ich statusu prawnego
2
. Inny przykład dostarcza nam Decyzja Prezesa UOKiK - Delegatury
w Krakowie
3
, zgodnie z którą praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów było naruszenie obo-
wiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, przy rozpowszechnianiu treści
oraz mechanizmów obsługujących transakcje kupna-sprzedaży, umieszczonych na stronach interneto-
wych przedsiębiorcy. Prezes UOKiK uznał również za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumen-
tów umieszczanie na okładkach płyt CD i DVD klauzul, które dotyczyły zakresu prawnoautorskiej ochrony
egzemplarzy utworów wprowadzanych do obrotu
4
. Informacje te sugerowały bezwzględny zakaz poży-
czania oraz kopiowania utworu bez zgody właściciela praw autorskich, tymczasem w ustawie o prawie
autorskim i prawach pokrewnych znajdują się przepisy o tzw. dozwolonym użytku osobistym.
Z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów
może wystąpić: Rzecznik Praw Obywatelskich, rzecznik ubezpieczonych, rzecznik konsumentów, organi-
zacja konsumencka. Może z takim wnioskiem wystąpić również zagraniczna organizacja wpisana na listę
organizacji uprawnionych w państwach Unii Europejskiej do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania,
opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.
Za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę
karę
inansową
do 10 proc. przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia
kary. W przypadku niewywiązywania się przedsiębiorcy z nałożonych decyzją obowiązków - Prezes UOKiK
może nałożyć na przedsiębiorcę karę w wysokości do 10 tys. euro za każdy dzień zwłoki.
1.3. Klauzule abuzywne
Szczególna troska systemu prawnego o prawa konsumenckie skutkuje wprowadzeniem pewnych
ograniczeń w stosowaniu klauzul umownych w relacjach z konsumentami. Zgodnie z Kodeksem cywil-
nym - w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które
w szczególności:
wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie
•
wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie
lub nienależyte wykonanie zobowiązania,
wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością dru-
•
giej strony,
przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawar-
•
ciem umowy,
zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynika-
•
jących z umowy bez zgody konsumenta,
uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dal-
•
szych umów podobnego rodzaju,
uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, niemającej bezpo-
•
średniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie,
uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta
•
konsumenta,
przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji
•
umowy,
uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny
•
wskazanej w tej umowie,
przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodności świadcze-
•
nia z umową,
wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione
•
w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania,
przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż
•
świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy,
pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub
•
jej wypowiedzenia,
zastrzegaj
ą dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas
•
2 Decyzja Prezesa UOKiK z dnia 20 lipca 2007 r., Nr DDK- 18/2007
3 Decyzja Prezesa UOKiK - Delegatury w Krakowie z dnia 7 marca 2005 r., Nr RKR - 10 /2005
4 Decyzja Prezesa UOKiK z dnia 31 stycznia 2007 r., Nr DDK-5/2007
Ochrona praw konsumenta
5
www.parp.gov.pl
www.web.gov.pl
•
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl