Odrębna istota o żydach w Polsce

Odrębna istota o żydach w Polsce, Żydzi nie chazaria

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
OŻYDACH W POLSCE.O ŻYDACH W POLSCE.Każdy stan bydź może w kraju pożytecznym, gdy żyie pod prawem, i moc iego nadsobą czuie.Naruszewicz H. N. P. t. VI. K. 1. k. 13.W Warszawie1816.W Drukarni Wiktora Dąbrowskiego.DoJaśnie WielmożnegoJenerała Piechoty SenatoraWojewody,ZajączkaNamiestnika KrólewskiegoKawalera Orderu Orła Białego,Komandora Krzyża Woyskoweg Polskiego i Legii Honorowey Francuzkiey.Namiestniku Krolewski!Z nieśmiałością u nóg Twoich pismo moie składam; jeżeli zamiarem usiłowanieusprawiedliwić raczysz, szczęśliwym, bo zupełnie spokoynym będę.Łętowski.O ŻYDACH W POLSCE.Od niedawnego czasu, ulotne pisemka o żydach zwrócili Publiczności uwagę; gdyRząd obojętnością dotąd żadnemu powagi nie nadał, tym śmieley z moiem na światwydadź się odważam.W wachaniu się zdań sprzecznych, kiedy o wspólne dobro idzie; odezwać się zeswoim nie ledwie obowiązkiem sądzę; lub aby trafnością dodać przewagirzeczywistszey stronie, lub własnym złudzeniem przyłożyć się do błędneyprędszego potępienia.Los żydów w kraiu naszym każdego obchodzi. Myśli moie w tym przedmiocie nieiakoprawdy, lecz za tg iedność10podaie, do którey porównane przeciwne domysły, lub przeważą słuszniey, lubprzeważyć niezdołaią.Żydowski naród od tylu wieków obarczony niewolą, tym więcey na uwagę naszązasługuie, im więcey umysłu tęgością w prześladowaniu, w upływie wiekówcierpliwością zadziwia. Aby iego obyczaie, zdolność zastosować do kraiu, wypadana onego wprzódy spoyrzeć ustawy, dotychczesne dzieie przebiegnąć.Ustawy tego narodu tak ściśle z religią połączone, że nierozdzielnemi; iedynegoPrawodawcy dziełem, w samey niezagładzie, cechę wyższości niosą: rozbiór ichdalszy pod względem Rzymskiey tolerancyi ludziom Kościoła zostawiam, z Bozuetemtylko przypominaiąc (1) co Sty Paweł (Epio: Paul. Apos. ad Rom Cap. II.) iJsaias Prorok (in Cap. LIX.) o ich zacznem przeznaczeniu wspomnieli.Co do ich dzieiów od Jerozolimy zburzenia aż do wieków naszych, te nie---------------------(1) Tremble eu mettant les mains sur l'avenir.11ustannego prześladowania obraz nam stawiaią.Gdy po Tytusa zwycięztwie, iakoby dla uzupełnienia przepowiedzianych imnieszczęść, resztę tych nędznych do Rzymu przegnano, nie wzbroniono im wszelakowolności wyznania, i własnych sędziów, (Etharcae Majores) nawet do wszelkichobywatelstwa korzyści przypuszczonemi zostali.Honoriusz pierwszym był, co prześladowanie podniósł, iakie dotąd ciąglenieustaie; odsuwaiąc od godności woyskowych, ieszcze im był cywilne urzędazostawił (L. 34 Cod. Thed. de. Jud.) lecz gdy złoto-usty Doktor, sześć razy naprzeciw nich powstał, zniewolony Cesarz: odiął im Sądownictwo, Patryarchówzniósł, Bóżnic umnieyszył, (415, 422) namawiania na wiarę żakazał, nawet dzieciich od chrztu odepchnął. — Żyd przeniewierzone dziecko wydziedziczyć niemógł;same zbrodnie wyksztów przeciw rodzicom prawo upoważniało. Parentes tamen eisfalcidiam debitae suc-12cessionis relinquant, ut hoc saltem in honorem Religionis electae meruissevideantur (L. 25. Cod. Theod. de Jud.Prześladowanie raz wszczęte granic nie miało. Niezdolnym żydostwo urzędówosądzono, wszelkie spółeczeństwa ciężary znosząc, żadnych z korzyści dzielić niemogło (Honore fruantur nullo, sed sint in turpitudine fortunae in qua, et animamvolunt esse. L. ult. Cod. just. Nov. 45.) Żyd przeciw Chrześcianinowi świadkiemsłużyć nie mógł, kiedy chrześcianina świadectwo przeciw żydowi dostateczne było.Gdy Gothy i Wandały Rzymskie Państwo obsiedli, i przyjęli zwyciężonych wiarę,los żydów niemógł iak się pogorszyć — wzgarda ku niewolnikowi, połączona znienawiścią ku obcowiercowi, oburzona ich wytrwałością, do samey wściekłościdoszła: życie wydrzeć żydowi, karze śmierci niepodpadało. (Com. P. Deseckenberg,de juribus ac privilegüs quo ad judeos.)13Nowy z czasem powód, nowy zrodził rodzay z ochydzonych prześladowania. Odsunięteżydostwo od nauk, rolnictwa, urzędów, rękodzieł, do handlu się obróciło; (1)natężenie ku iednemu powołaniu, i nabyta nawyknieniem zręczność, wkrótcepowszechne bogactwo sprowadziły; w ówczas nienawiść szukała sposobu obdarcia ichz własności, stawiani przed sędziów iako lichwiarze, rozbóyniki, zatruwacze,mękami w ogniu potwarze wypłacali: w roku 1348, cała Europa krwią się ichzafarbowała. (l'Histoire des juifs par Basnage.)W tak nędznym stanie naród ten od Barbarzyńców napadu, ciągle aż do XVI. wiekuzostawał, ieźeli ku końcu, duch ludzkości oświatą ożywiaiący się, wprawdziebezpieczniey oddychać im dozwolił, nie mniey wszelako na inne sposobybezwstydnie obdzieraiąc. — Pierwszym był Józef II. co w Państwach swoich dowspół-obywatelstwa ich przypuścił, —-------------------------------(1) Bawić się handlem, było w ówczas upodlaiącym stanem.14w roku 1740, wiadomo iakim sposobem z Królestwa Oboyga Sycylii wygnanemi. Rossyazłemu rostropnie zapobiegaiąc, całkiem ich nie przyięła Hollandya przeciwnie, wich oszczędney zabiegłości po części banku swego pomyślność znalazła; w Turczechzarówno z chrześcianami w pogardzie zostaią. (De Ia reforme politique des juifspar Mr. C. G. Dohm. )Do Polski wiadomo, że iż za panowania Bolesława Krzywoustego (1, 112) chroniącsię przed gwałtownościami Rycerzy Francuzkich, (1) z Czech aż do Kijowarozszyrzyli się, Bolesław Pobożny Xiążę Kaliski (1, 264) pierwszy im liczneprzywileia nadał, które Kazimierz Wielki (9. pazdz. 1, 554) w Krakowiepotwierdził. Późnieysze wieki za Witolda i Alexandra dały tym przywileiomwiększą ieszcze wagę, włożywszy ie w Statut Koronny i Litewski dla prawidła są-----------------------------(1) Którzy przez Czechy, do ziemi świętey pod znakiem krzyża ciągnęli.15dowym wydziałom. (Naruszewicz. Hist: Nar: Pols: t. VI k. I k. 15.)Lecz mimo przywileje, iakich zdaie się że używać wolni byli, i świeższe ogólneustawy; otwórzmy do tego przeszłe, a współczesne przypomniymy dzieie czyżsumiennie stan ich spokoynym i szczęśliwym nazwiemy? — tu wielkie zagadnienie dorozwiązania zostaie: czy dosyć iest zabezpieczyć życie i własność poddanego, abyswobodnie zostawał? — Czy obywatela szczęście iest iedynie pieczołowitościRządowey owocem? Lecz nim do tego przedmiotu przystąpię, wypada mi wprzodyroztrząsnać: Czy żydzi są poddanemi kraiu, w którym zasiadaią? Czy prostoniewolnikami Rządu, co znosić ich sądzi?Nie wchodząc w żadne dwoistości poważnych uroień, powodowany iedynie uczuciawyrocznią, śmiało się odwołuię do przyrodzonego poznania; które iednako w Chiliiak w Polsce, w Chinach iak w Pensylwanii przemawia: czy ludzie od siedmiuwieków płodzący się iuż16w dwudziestym osmym pokoleniu zawsze na tey ziemi, mówiący iey językiem,posłuszni iey prawom, wierni iey Królom, kiedyś użytecznemi, nigdy nieszkodliwi,używaiący z dawna przywilejów, a do naszych czasów iuż trzeciey konstytucyi. —Czyliż nie są prawemi obywatelami tey ziemi? prawdziwemi dziećmi oycowskiegoRządu? — Na próżno czekam.... Któżby się nie zapłonił ieszcze, zaprzeczyć teyrzeczywistości teraz.Czyż różność religii, i inne zwyczaie, obce nazywanie, są ieszcze dosyć silnemi,aby poruszyć nasze namiętności, aż do ubliżenia prawom człowieka, zasadomkonstytucyinym, i wzaiemnym stosunkom? — jeżeli poiednały się umiarkowaniempóźnieysze wyznania, których odszczepienie trudniey iest, iak zaślepienie żydówdo wyrozumienia; czemuż te same umiarkowanie i za temi współ braćmi do nas nieprzemówi? Kiedyż wyciągniemy bliźniego im rękę, Bo-17gu samemu ich niedoli sprawowanie powierzaiąc.Wiek dziewiętnasty tyle dla tey ziemi cudownym, czeka tego tylko po naszwycięztwa; a piękna ta ziemia, swobodę wspólną, zgodnością wyznań, wzaiemnościąprawa, zakwitnie.Czyliż Rząd, którenby pewnym tylko klassom współeczeństwie sprzyiał, był Rządemoycowskim? — Prawo aż do stosunków człowieka z bydlęciem (1), zakreślić winnoiest. — Wszystko co czuie składa te iedne ciało; którego zjednoczona władzaduszą, prawa życiem, ich doskonałość pomyślnością.Likurg, straszny nam przykład ludzkiego rozumu obłąkania stawia. Czyż Jllotyludźmi niebyli? czyż niebyli obywatelami? Czemuż tylko pewną liczbę wybranych,do tego zbrodniczego współ-obywatelstwa przypuścił: nakształt owey tłuszczydworzan tyrana, co wspólney rozpusty potrzebą, mimo-----------------------------(1) W Anglii niedawno ukarano człowieka, co nadużywał losu bydlęcia.18upodlenia nędzę zagładę, tysiąca innych, byt swóy przedłużaią.Jeżeli żydostwo gnusnością swoią i nie ochędestwem odstręcza, to szukaymy wprzyczynach sposobów, ocucenia w nich współ-ubieganie miłością własną, miłościwłasney własną wartością, własney wartości uczciwyni dobytkiem pracy, — leczoboiętne ustawy, wyższych pogarda, rodzą tę nienawiść równych, którey zgwałconaw człowieku natura opieraiąc się, potwór ten żydostwa wydaie, co nie może iak wtym stanie sprzeczności za dobytkiem tylko ubiegać się; bo dobytek mu wszystkim,a sposoby niczym kiedy dobytek ich celem.Czyimże więc udziałem będzie, nadania im w spółeczeństwie prawdziwego,iestestwa; honorem byt moralny, swobodą byt fizyczny? — Rząd tylko ieden mocencałym rodzinom cudownego życia udzielać: nadaremnie mniemaią zabiegli, obeyśćsię bez iego oycowskiey poręki, występni w zuchwałem niedowierzaniu, niestanowiąsami ogółu. —19Szczęście iednego może bydź owocem samey zbrodni, szczęście wszystkich tylkoprawa; bez którego na próżne słabych, usiłowania, próżne samego Rząu niedołgżneoczekiwanie.Szlachta wszędzie dosyć iest możną, opieka dla niey byłaby śmieszny, Rządbezstronny w ustawney iest z nią walce, nie ledwie na niey gwa... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl