Od dagerotypu do fotopocztówki

Od dagerotypu do fotopocztówki, 2 najlepsze z chomika JAROSŁAW KACZYŃSKI

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Od dagerotypudo fotopocztówkiWiesław SiarzewskiFotografia, uważana za jedno z najbardziej doniosłych odkryć XIX w., szybko zaczęławpisywać się w różne rodzaje działalnoci człowieka. Poczštkowo traktowana jedyniejako technika pomocnicza malarstwa, służšca przede wszystkim do portretowania osóbbšd reprodukowania obrazów, odnalazła swoje miejsce także w wielu innych dziedzinach,stajšc się z czasem medium dominujšcym. W krótkim czasie zadomowiła się natrwałe w wydawnictwach, prasie i ksišżkach, przyczyniajšc się do rozwoju ich szaty graficznej.Coraz większš popularnoć czytelników zyskiwały rozmaite wydawnictwa albumowe,a także kolekcje fotografii przedstawiajšcych znane osoby i ważne wydarzenia, kalendarzeze zdjęciami, a na przełomie XIX i XX w. niebywałym powodzeniem cieszyły sięilustrowane karty pocztowe z reprodukcjami obrazów fotograficznych. Obecnie zarównostare wydawnictwa ilustrowane, jak i zachowane z tamtych czasów zdjęcia stanowiš unikatowedokumenty minionych czasów.W dziejach fotografii interesujšcš i jeszcze nie do końca poznanš kartš sš zdjęciaz Tatr i Podtatrza wykonywane przez fotografów zawodowych i amatorów w drugiej połowieXIX w.Poczštki fotografii sięgajš bardzo odległych czasów. Już w starożytnoci znano obrazywietlne, obserwowane, gdy wiatło wpadało przez niewielki otwór do wnętrza zaciemnionegopomieszczenia. Zjawisko to znane pod nazwš camera obscura (ciemnakomnata) było póniej badane i szerzej opisywane m.in. przez Leonarda da Vinci, którywykorzystywał je w pracach nad swoimi obrazami. Dosyć wczenie interesowano się równieżwłaciwociami soczewek służšcych do uzyskiwania niezwykłych obrazów i efektówwietlnych. Niestety aż do XIX w. nie umiano zatrzymać tych ulotnych obrazów, chociażpierwsze próby podejmowano już w XVIII w.1Jednym z pierwszych, któremu udało się utrwalić słabo jeszcze widoczne obrazywietlne był Francuz Joseph Nicéphore Niépce (17651833), który w latach dwudziestychXIX w. wykonał zdjęcia technikš heliografii. Wynalazek Niépcea udoskonalił współpracujšcyz nim póniej paryski malarz i dekorator teatralny Louis Jacques Mandé Daguerre1 Wacław Żdżarski, Zaczęło się od Daguerrea, Warszawa 1977, s. 6.(17871851) i to on został uznany za twórcę fotografii. Na posiedzeniu francuskiej AkademiiNauk 7 stycznia 1839 r. jej sekretarz i dyrektor obserwatorium astronomicznegow Paryżu François Jean Dominique Arago ujawnił wyniki pracy Daguerrea. Noweodkrycie po zbadaniu przez specjalnie powołanš w tym celu komisję zostało oficjalnieuznane na publicznym posiedzeniu Akademii 19 sierpnia 1839 r., a następnie bezinteresownieprzekazane wiatu, pod nazwš dagerotypii, nadanš na czeć odkrywcy. Mniejwięcej w tym samym czasie ukazała się praca Daguerrea Historique et description desprocédés du daguerréotype et du diorama2, w której autor omówił skomplikowany sposóbwykonywania dagerotypów i potrzebny do tego sprzęt.Wiadomoci o wynalezieniu przez Daguerrea sposobu utrwalania obrazów wiatłemrysowanych, bo tak na poczštku okrelano fotografię, szybko dotarły na ziemie polskie.W pierwszych miesišcach 1839 r. w wydawanym w Warszawie Magazynie Powszechnymukazał się artykuł: Daguerrotyp, albo malowidła Daguerra, działaniem samegowiatła wykonane3, w którym autor nie tylko omówił znaczšce zalety nowego wynalazku,ale także wyraził poglšd, że może on bardzo korzystnie służyć dla podróżników, którzynie tracšc ani czasu, ani pracy, owszem zgoła nawet nie znajšc rysunku, będš mogli zapomocš jego zdejmować zasługujšce na uwagę okolice, budowle i wszelkie widoki.Kilka miesięcy póniej obszerne informacje o dagerotypii opublikowały także po-znański Tygodnik Literacki4 i ukazujšcy się w Lesznie Przyjaciel Ludu 5, a w 1840 rokuukazały się dwa polskojęzyczne wydania pracy Daguerrea: Opisanie praktyczne sposobuwyrabiania daguerotypów6i Daguerrotyp i dijorama, czyli dokładny i autentyczny opis postępowaniai aparatu mojego, do utrwalenia obrazów ciemnicy optycznej (camera obscura),przytem o rodzaju i sposobie malowania i owietlenia w Dijoramie7.Dagerotypia rozwijała się szybko i dominowała w fotografii do poczštku lat szećdziesištychXIX w. W praktyce okazało się jednak, że była to technika trudna do opanowaniai czasochłonna, a niedoskonałe i nieporęczne aparaty nie zachęcały nielicznych dagerotypistówdo zbytniego oddalania się od atelier i dobrze wyposażonej pracowni. Tezę tępotwierdza w pewnym stopniu katalog dagerotypów w polskich zbiorach, sporzšdzonypod koniec lat osiemdziesištych minionego wieku. Wród 442 zinwentaryzowanych dagerotypówwiększoć stanowiły portrety. Niewiele było reprodukcji obrazów (23), a jedy2 Paryż 1839, ss. 87.3 R. 6 (pierwsze półrocze 1839), nr 6, s. 4447, (przekład A. Ż. z Pfennig-Magazin).4 O Daguerotypie, nr 27 (z 30 IX 1839), s. 209210 i nr 28 (z 7 X 1839), s. 217218.5 O Daguerotypie, nr 17, s. 134137.6 Warszawa, w drukarni J. Kaczanowskiego, ss. 27 + 6 tabl. il.7 Poznań, nakładem braci Szerków, ss. 55, z ilustracjami. Wg Wandy Mossakowskiej 1994 (Poczštkifotografii w Warszawie) jest to przekład z wydania niemieckiego: Das Daguerreotyp und das Diorama,oder genaue und authentische Beschreibung meines Verfahrens und Meiner Apparate zu Fixirung der Bilderdor Camera obscura und der von mir bei dem Diorama angewendeten Art und Weise der Malerei und derBeleuchtung, von Louis Jacq. Mandé Daguerre, Mit zwei Tabeln Abbildungen, Stuttgart, J.B. Metzler 1839.1 11 Widok Tatr ze strony południowo-wschodniej 2 Dolina Kocieliska w Tatrach.pod Kieżmarkiem. Drzeworyt wg fotografii Drzeworyt wg fotografii M. Olszyńskiego,W. Rzewuskiego, ok. 1859 r. (Tygodnik Ilustrowany 1860) 1860 r. (Kłosy 1871)132nie siedem ujęć wykonano w plenerze (budynki w różnych miejscowociach i Wystawawiatowa w Paryżu)8.Nieliczni dagerotypici na zachodzie Europy próbowali fotografować pejzaże, a kilkumiałków już w drugiej połowie lat czterdziestych i w latach pięćdziesištych XIX w. zdejmowałopierwsze widoki z Alp. W tym czasie Tatry i Podtatrze jeszcze nie interesowałypionierów fotografii.Jedynym znanym dagerotypem, który posiada symboliczny zwišzek z Tatrami poprzezportretowanš osobę jest fotografia Antoniny z Kozłowskich i Tytusa Chałubińskiegowykonana w latach 18481849, znajdujšca się w zbiorach Muzeum Tatrzańskiegoim. Dra T. Chałubińskiego w Zakopanem9.Pierwsi fotografowie pojawili się pod Tatrami w drugiej połowie XIX w. Wszyscy posługiwalisię już wynalezionym kilka lat wczeniej nowym sposobem utrwalania obrazu,zwanym metodš kolodionowš lub metodš mokrej płyty kolodionowej. Zaletš metodybyło znaczne skrócenie czasu nawietlania zdjęcia i dobre odtwarzanie szczegółów obrazu,ale jej stosowanie było ucišżliwe, zwłaszcza w terenie. Przed wykonaniem zdjęcia fotografmusiał przygotować kliszę, nakładajšc kolodion na szklanš płytę, a póniej szybkojš wywołać, by nie straciła czułoci. Zabiegi te wymagały zabierania w teren nie tylkociężkiego aparatu fotograficznego i statywu, ale także całego laboratorium, zestawu szyb,a nawet przenonej ciemni, którš często był specjalny namiot.Jednym z pierwszych, który zdecydował się fotografować Tatry, był Walery Rzewuski(18371888), absolwent Instytutu Technicznego w Krakowie, który po przerwaniustudiów na Politechnice w Wiedniu (ze względu na zły stan zdrowia) rozpoczšł podkoniec lat pięćdziesištych XIX w. karierę zawodowego fotografa w Krakowie. Zakopaneodwiedził w 1859 r.10, prawdopodobnie w sierpniu. O motywach tej podróży, a takżefotografowaniu Tatr, Kunic zakopiańskich i mieszkańców Podtatrza wiadomo niewiele.Nie zachowały się również żadne zdjęcia i klisze z tej pierwszej wyprawy fotograficznejw Tatry. Jedynym wiadectwem pracy fotografa w terenie sš drzeworytnicze reprodukcjesiedmiu zdjęć publikowanych we wrzeniu 1860 r. w Tygodniku Ilustrowanym, jako ilustracjezałšczone do artykułu powięconego fotografii tatrzańskiej: Kilka rysów fotograficznychz Tatrów, autorstwa krakowskiego literata Jana Kantego Turskiego (podpisanegoinicjałami J.K.T.)11. Tekst ten, będšcy kompilacjš wiadomoci z różnych opisów wycie8 Wanda Mossakowska, Dagerotypy w zbiorach polskich. Katalog, WrocławWarszawaKrakówGdańskŁód 1989, ss. 338 + tabl.9 Tamże, dz. cyt., s. 140141 i il. nr 130.10 Walery Eljasz-Radzikowski, Ilustrowany przewodnik do Tatr, Pienin i Szczawnic, nakłademJ.K. Żupańskiego, Poznań, drukiem J.I. Kraszewskiego w Drenie, 1870, s. 249.11 T. 2, nr 50 (z 7 IX 1860), s. 463466; nr 52 (z 22 IX 1860), s. 484486. W tekcie zamieszczono ilustracje:Zwóz lnu w Tatrach (s. 464), Widok Tatr ze strony południowo-wschodniej pod Kieżmarkiem (s. 464),Mała Łška i Czerwony Wierch w Tatrach (s. 465), Opowiadanie starego bacy (s. 484), Taniec weselny górali(s. 484), Czytanie niedzielne (s. 485) i Kunice w Zakopanem, widok od stóp Nosala (s. 485).3 343 Widok Zawratu. Drzeworyt wg fotografiiW. Rzewuskiego, 1861 r.(Tygodnik Ilustrowany 1862)4 wistak. W tle turnie poza Morskim Okiemzrysowano według fotografii.Chromolitografia M. Salb, Kraków 1865czek w Tatry, niewiele ma wspólnego z zamieszczonymi ilustracjami. W ostatnim zdaniuautor zaznaczył jednak, że opis widoków i scen z życia górali zilustrowamo obrazami,jakie fotograf wzišł z pierwszej ręki, a rylec powtórzył. Sporód trzech załšczonych pejzażywyróżnia się Widok Tatr ze strony południowo-wschodniej pod Kieżmarkiem (ryc. 1),prawdopodobnie najstarszy utrwalony przez fotografa obraz Tatr od strony południ... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl