Ocena plonowania odnowionego ...

Ocena plonowania odnowionego użytku zielonego w dolinie Noteci, Rolnictwo, ląki

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ANNALES
UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA
LUBLIN – POLONIA
VOL. LXI
SECTIO E
2006
Katedra Łąkarstwa, Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy
ul. A. Kordeckiego 20, 85-225 Bydgoszcz, Poland
Jacek Sikorra
Ocena plonowania odnowionego użytku zielonego w dolinie Noteci
The evaluation of yielding renewed grassland sward in the Notec Valey
A
BSTRACT
. The aim of this research was to evaluate the yielding of two medow pasture mixtures
with varyiny dominants used in the regeneration of a degenerated grassland. The field research
was conducted in years 1998–2001 in the Notec Valey in the village Nowe Dąbie. The experimen-
tal field was established on a degenerated pasture on V quality class soil. In the sowing mixtures
the dominant species (30 %) were different cultivars of meadow fescue: ’Skra’, ‘Pasja’, ‘Justa’
(model strain), BAH 197 as well as orchard grass cultivars: ‘Amera’ or ‘Astera’. The remaining
components of the mixture were the cultivars of the following species: timothy grass – ‘Kaba’ (10
%), perennial ryegrass – ‘Argona’ (10 %), red fescue – “Atra” (15 %), white clover – ‘Rawo’ (20
%), red clover – ‘Karo’ (15 %). The swards were under cutting and grazing utilization. Cultivars
of orchard grass were the ones to develop the best from all the sown dominants. The dynamic
development suggests high usefulness of orchard grass cultivars in the sowing of meadows and
pastures under similar habitat conditions. The cultivars and breading strain of meadow fescue did
not develop well. No major influence of the model cultivars and breeding strain of meadow fescue
on the assessed parameters was shown. Among other components of the sowing mixtures peren-
nial ryegrass was the most expansive. The yielding of mixtures was strictly connected with the
examined factors. With lower frequency of utilization and better development of the sown domi-
nant a much higher yielding was reported.
K
EY WORDS
: yielding, mixtures, dominant, meadow fescue, orchard grass
Użytki zielone stanowią cenne źródło pasz objętościowych dla przeżuwaczy.
W okresie wiosenno-letnim jest to ruń na pastwisku, a w jesienno-zimowym
kiszonka, sianokiszonka lub siano. Degradacja zbiorowisk trawiastych położo-
nych na glebach organogenicznych w dolinie Noteci wyraźnie obniża ich war-
tość gospodarczą. Stanowi to poważny problem dla użytkowników łąk i pa-
Annales UMCS, Sec. E, 2006, 61, 207–214.
 208
J. Sikorra
stwisk. Zdolność utrzymania się wartościowych traw i roślin motylkowatych w
runi jest jednym z podstawowych warunków otrzymania wysokich i wartościo-
wych plonów. Stąd niezwykle ważnym elementem renowacji użytków zielonych
jest właściwy dobór komponentów do mieszanek [Benedycki i in. 1991; Skoli-
mowski, Łyszczarz 1992; Kiryluk 2001; Stypiński i in. 2001].
Celem badań była ocena plonowania dwóch mieszanek motylkowato-
-trawiastych (kostrzewowej i kupkówkowej) wysiewanych na zdegradowanych
użytkach zielonych w dolinie Noteci.
M
ETODY
Badania terenowe prowadzono w latach 1998–2001 w dolinie Noteci na zde-
gradowanym pastwisku położonym na glebie murszastej zaliczanej do typu gleb
murszowatych, rzędu pobagiennych, działu hydrogenicznych (kompleks użytków
zielonych słaby 3z, klasa bonitacyjna V). Zawartość substancji organicznej w po-
ziomie darniowym (Ai) wynosiła 6,5%, pH w 1 n KCl – 6,8, 47 mg P, 27 mg K i
44 mg Mg kg
-1
gleby. Poziom wody gruntowej kształtował się na poziomie od 80
do 100 cm.
Poletka o powierzchni 6 m
2
obsiano 5 września 1998 roku 6 mieszan-
kami różniącymi się dominantem. Rolę gatunku dominującego (30 %) pełniły
odmiany lub ród kostrzewy łąkowej: 'Skra’, ‘Pasja’, ‘Justa’ i BAH 197 oraz od-
miany kupkówki pospolitej: ‘Amera’ i ‘Astera’. Pozostałe komponenty w mie-
szankach stanowiły odmiany następujących gatunków: tymotka łąkowa – ‘Kaba’
(10 %), życica trwała – ‘Argona’ (10 %), kostrzewa czerwona – ‘Atra (15 %),
koniczyna biała – ‘Rawo’ (20 %) i koniczyna łąkowa – ‘Karo’ (15 %).
Nawożenie mineralne ustalono na poziomie 50 kg P, 100 kg K oraz 120 kg N
ha
-1
rocznie. Wiosną 1999 roku z powodu zachwaszczenia poletek konieczne
było przeprowadzenie dwa pokosów odchwaszczających. Spowodowało to, że w
użytkowaniu kośnym i pastwiskowym zebrano tylko po trzy odrosty. Natomiast
w latach 2000–2001 ruń w dojrzałości kośnej dała cztery pokosy, a w pastwi-
skowej – sześć odrostów. Na podstawie plonów zielonej masy i oznaczeń labo-
ratoryjnych określono plony suchej masy. Do opracowania statystycznego wy-
ników zastosowano analizę wariancji w układzie losowanych podbloków (
split-
plot
), a średnie obiektowe porównano testem Tukeya.
Warunki pogodowe w pierwszych latach badań nie sprzyjały rozwojowi ro-
ślinności łąkowej. W roku 1999 w sezonie wegetacyjnym (IV–IX) odnotowano
283,6 mm opadów i były one niższe od średniej wieloletniej o 30,4 mm. W ana-
logicznym okresie 2000 roku suma opadów była jeszcze niższa i wynosiła zale-
dwie 275,4 mm. Niedobory wody w omawianych sezonach wegetacyjnych w
stosunku do potrzeb wodnych dla łąk i pastwisk, obliczonych metodą Klatta,
 Ocena plonowania odmianowego użytku zielonego w dolinie Noteci
209
wynosiły od 47 do 50 %. Tym znacznym niedoborom wody w obu sezonach
towarzyszyła wysoka średnia dobowa temperatura powietrza (14,5–15,1
0
C). W
sezonie wegetacyjnym w roku 2001 spadło 476,2 mm opadów, a więc znacznie
więcej niż w dwóch pierwszych latach prowadzenia badań. Pokrywały one po-
trzeby wodne łąk i pastwisk w około 90%. Z analizy opadów wynika, że nie
były one jednak równomiernie rozłożone. Największa liczba dni z opadami wy-
stąpiła w lipcu i wrześniu, natomiast niedobory stwierdzono w kwietniu, maju,
czerwcu i sierpniu. Pomimo niesprzyjającego rozkładu opadów okres ten należy
uznać za najbardziej korzystny dla rozwoju roślinności łąkowo-pastwiskowej.
W
YNIKI
Plonowanie łąk i pastwisk jest pochodną oddziaływania wielu czynników.
Udowodniony jest wielokierunkowy wpływ warunków siedliskowych, pogodo-
wych oraz sposobu i intensywności użytkowania na wzrost i rozwój roślinności
łąkowo-pastwiskowej [Szoszkiewicz i in. 1992; Łyszczarz 1993; Rogalski i in.
1998; Borawska-Jarmułowicz 2001]. Z analizy plonów suchej masy otrzymanych
w trzyletnim okresie badań wynika, iż były one warunkowane czynnikami pogody,
składem florystycznym mieszanek, a także intensywnością użytkowania. Ze
względu na rodzaj siedliska uzyskane plony roczne suchej masy – średnio dla mie-
szanek – w okresie prowadzenia badań należy uznać za dobre (tab. 1). Najniższe
plony roczne, średnio 5,97–7,14 t ha
-1
, otrzymano w pierwszym roku użytkowania
mieszanek. Związane to było z niedoborami wody w okresie wegetacyjnym i to-
warzyszącymi im dość wysokimi temperaturami powietrza, a także koniecznością
wykonania wiosną dwóch pokosów odchwaszczających. Podobne zależności wy-
kazał Ostrowski [1994]. Otrzymane przez niego plony suchej masy ze względu na
niedobór wilgoci były niskie i wynosiły 5,32 t ha
-1
dla mieszanek bez kupkówki
pospolitej i 6,08 t ha
-1
dla mieszanki, w której skład wchodziła kupkówka pospoli-
ta. Benedycki i in. [1991] także zauważyli, że na wielkość uzyskanych plonów
wpływały wyraźnie warunki meteorologiczne. Uwidoczniło się to zwłaszcza w
trzecim roku użytkowania mieszanek, które w tym okresie z powodu niedoboru
opadów i wysokich temperatur powietrza plonowały na poziomie 4 t ha
-1
.
Największą produktywność odnawianego użytku, pomimo niedoboru opa-
dów, odnotowano w drugim roku badań. Niezależnie od gatunku dominującego
w użytkowaniu pastwiskowym średni plon roczny mieszanek wynosił 8,03, a w
kośnym 8,40 t ha
-1
. Fakt ten można wytłumaczyć tym, że w drugim roku użyt-
kowania nowych zasiewów przypada intensywny rozkład materii organicznej, a
ilość uwolnionych składników może dochodzić nawet do 150–250 kg NPK
[Łyszczarz 1987].
Tabela 1. Plony suchej masy mieszanek uzyskane w trzyletnim okresie użytkowania w t ha
-1
Table 1. Yields of dry matter of the mixtures achived during three year utilization in ha
-1
Odmiana
Cultivar
Ród
Strain
Użytkowanie pastwiskowe
Grazing utilization
Użytkowanie kośne
Cutting utilization
Plon roczny
średnio
dla mieszanek
Annual yield mean
for mixtures
Rok Year
Średnio z lat
Mean for years
1999
Rok Year
Średnio z lat
Mean for years
1999
2000
2001
2000
2001
1
‘Skra’
5,73
7,54
7,21
6,83 c B
6,80
7,87
7,81
7,49 b A
7,16 b
2
‘Pasja’
6,47
7,67
7,11
7,08 bc
6,55
8,29
7,81
7,55 b
7,32 b
3
‘Justa’
5,81
8,01
7,17
7,00 bc
7,13
7,95
6,92
7,33 b
7,17 b
4
BAH 197
5,91
8,24
6,65
6,93 bc
6,90
7,87
7,69
7,49 b
7,21 b
5
‘Amera’
5,72
8,52
7,47
7,24 ab B
7,92
9,23
9,10
8,75 a B
8,00 a
6
‘Astera’
6,17
8,17
8,00
7,45 a B
7,53
9,21
9,63
8,79 a A
8,12 a
Średnio dla użytkownika
Mean for utilization
5,97
8,03
7,27
7,09 B
7,14
8,40
8,16
7,90 A
7,50
NIR
0,05
LSD
0,05
dla mieszanek for mixture (m) 0,22 dla interakcji for interaction (u x m) 0,58
dla użytkownika for utilization (u) 0,63 dla interakcji for interaction (m x u) 0,31
Wartości oznaczone tą samą literą nie różnią się istotnie w obrębie, a – kolumny, A – wiersza
Values indicates of the same letter are not significance differences, a – within columns, A within verses
Ocena plonowania odmianowego użytku zielonego w dolinie Noteci
211
40
41,8
44,4
30
20
14,0
Dactylis glomerata
10
6,2
10,4
10,1
Festuca pratense
0
1999
2000
2001
Rycina 1. Udział gatunku dominującego w runi mieszanek
Figure 1. Share of dominant species in mixtures
40
35,0
37,3
37,2
gatunek dominujący
dominant species
30
20
31,1
25,8
22,5
Festuca pratense
10
Dactylis glomerata
0
1999
2000
2001
Rycina 2. Udział życicy trwałej w runi mieszanek
Figure 2. Share of perennial ryegrass in mixtures
Z syntezy wyników dotyczących plonowania mieszanek w okresie trzyletnim
można stwierdzić, że czynnikiem najbardziej różnicującym statystycznie plony
był sposób użytkowania (tab. 1). W dojrzałości pastwiskowej (średnio 7,09 t ha
-1
)
uzyskano istotnie niższe plony niż w dojrzałości kośnej (średnio 7,90 t ha
-1
).
Analizując wpływ częstotliwości użytkowania na zróżnicowanie plonowania –
średnio z lat – stwierdzono, iż w dojrzałości pastwiskowej mieszanki z kupkówką
  [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl