Ocena ryzyka zawodowego zagroenie ...

Ocena ryzyka zawodowego zagroenie haasem w wietle prawa, bhp zachomikowane, Ocena ANALIZA BHP

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
BEZPIECZEÑSTWO PRACY 9/2002
doc. dr in¿. DANUTA AUGUSTYÑSKA
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Ocena ryzyka zawodowego wynikaj¹cego
z nara¿enia na ha³as w wietle przepisów
europejskich i krajowych
Praca wykonana w ramach programu wielolet-
niego (b. SPR-1) pn. Bezpieczeñstwo i ochro-
na zdrowia cz³owieka w rodowisku pracy do-
finansowanego przez Komitet Badañ Naukowych
oraz programu wieloletniego pn. Dostosowa-
nie warunków pracy w Polsce do standardów
Unii Europejskiej (Cz. B) dofinansowanego
przez MPiPS. G³ówny koordynator programów:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
badañ ankietowych, przeprowadzonych
w 2001 r.. Sporód 11 tys. ankietowanych
pracowników 16% uskar¿a³o siê na ha³as
trwaj¹cy przez ca³y czas pracy, a 36%
co najmniej przez 1/4 tego czasu.
Dane statystyczne (GUS), dotycz¹ce
rzeczywistego nara¿enia na ha³as w ro-
dowisku pracy w Polsce w 2001 r., wska-
zuj¹, i¿ na ogóln¹ liczbê 724,7 tys. osób
pracuj¹cych w warunkach zagro¿enia
zawodowego 41% nara¿onych by³o na ha-
³as przekraczaj¹cy wartoci dopuszczalne.
Ocena ryzyka zawodowego wynika-
j¹cego z nara¿enia na ha³as i ogranicze-
nie tego ryzyka do mo¿liwie najni¿szego
poziomu, z uwzglêdnieniem postêpu
technicznego i dostêpnoci rodków ogra-
niczenia ha³asu u ród³a jego powstawa-
nia, nale¿¹ do podstawowych obowi¹z-
ków pracodawcy. Obowi¹zki te wynikaj¹
z przepisów europejskich (w tym dyrek-
tywy 86/188/EWG, propozycji dyrekty-
wy 94/C 230/03 oraz projektu nowej dy-
rektywy przyjêtej w czerwcu 2001 r.
przez Radê Polityki Spo³ecznej Unii Eu-
ropejskiej) [4, 5, 6], a tak¿e z przepisów
polskich [8, 9, 10, 11].
Do skutków o  du¿ym stopniu ciê¿-
koci nale¿y zaliczyæ zawodowe uszko-
dzenie s³uchu trwa³e, nie daj¹ce siê zre-
habilitowaæ inwalidztwo.
Do skutków o rednim stopniu ciê¿-
koci mo¿na zaliczyæ czêciowy ubytek
s³uchu oraz niektóre pozas³uchowe skut-
ki oddzia³ywania ha³asu, np. okresowe
pogorszenie stanu zdrowia, obni¿on¹
sprawnoæ i wydolnoæ organizmu, nie-
mo¿noæ wykonywania niektórych zadañ.
Do skutków o ma³ym stopniu ciê¿-
koci mo¿na zaliczyæ czasowe przesuniê-
cie progu s³yszenia, zmniejszon¹ zrozu-
mia³oæ mowy i maskowanie dwiêko-
wych sygna³ów bezpieczeñstwa. Niekie-
dy utrudniona komunikacja s³owna i ma-
skowanie dwiêkowych sygna³ów bez-
pieczeñstwa mog¹ byæ przyczyn¹ powa¿-
nych wypadków w pracy i nastêpstw (ura-
zów) o du¿ym stopniu ciê¿koci.
Zgodnie z polsk¹ norm¹ PN-N-
18002:2000 [13] ryzyko zawodowe mo¿-
na oszacowaæ przyjmuj¹c trójstopniow¹
lub piêciostopniow¹ skalê w zale¿noci od
ciê¿koci nastêpstw. Zalecanym sposo-
bem, który wynika z ogólnych wymagañ
dotycz¹cych wykonywania pomiarów
i oceny czynników szkodliwych w rodo-
wisku pracy [9], jest oszacowanie ryzyka
zawodowego w skali trójstopniowej na
podstawie wartoci wielkoci charakte-
ryzuj¹cych nara¿enie. Ogólne zasady tego
oszacowania s¹ nastêpuj¹ce [13]:
a³as jest jednym z najbardziej
powszechnych zagro¿eñ w ro-
dowisku pracy. W Unii Europej-
skiej na jego intensywnoæ skar¿y siê ok.
50 milionów pracowników (1/3 ogó³u
pracuj¹cych) [6]. Szacunek ten jest wy-
nikiem przegl¹du warunków pracy w 15
krajach cz³onkowskich Unii, przeprowa-
dzonego przez Europejsk¹ Fundacjê na
rzecz Poprawy Warunków ¯ycia i Pracy
w Dublinie. Przegl¹du dokonano na pod-
stawie wywiadów przeprowadzonych
z grup¹ reprezentatywn¹ dla ludnoci pra-
cuj¹cej 15 800 osób w 1995 r. i 21 073
osób w 2000 r. Na pytanie: czy jest Pan/i
nara¿ony w pracy na tak g³ony ha³as,
¿e trzeba podnosiæ g³os porozumiewaj¹c
siê z innymi osobami? 28-29% ankie-
towanych pracowników odpowiedzia³o
tak przez co najmniej 25% czasu pra-
cy. Odsetek uskar¿aj¹cych siê na ha³as
przez ca³y czas pracy wyniós³ 10-11%.
O wadze problemu wiadcz¹ równie¿
badania statystyczne Komisji Europej-
skiej (EUROSTAT), które wykazuj¹
m.in., ¿e ha³as stanowi jedno z g³ównych
zagro¿eñ i jest przyczyn¹ zawodowego
uszkodzenia s³uchu (18 419 rozpozna-
nych przypadków w 1995 r.).
Wstêpne dane dotycz¹ce subiektyw-
nych odczuæ pracowników nara¿onych na
ha³as w 12 krajach kandyduj¹cych do Unii
Europejskiej (Estonia, Litwa, £otwa, Pol-
ska, Czechy, S³owacja, Wêgry, S³owenia,
Rumunia, Bu³garia, Cypr i Malta), Euro-
pejska Fundacja na rzecz Poprawy Warun-
ków ¯ycia i Pracy uzyska³a na podstawie
podobnych do wczeniej omówionych
Oszacowanie
ryzyka zawodowego
Zgodnie z definicj¹ przyjêt¹ przez
Miêdzynarodowe Biuro Pracy w Gene-
wie [7] ryzyko zawodowe jest kombinacj¹
prawdopodobieñstwa wyst¹pienia zdarze-
nia zagra¿aj¹cego oraz ciê¿koci urazu lub
pogorszenia stanu zdrowia pracowników
powodowanego tym zdarzeniem.
W przypadku ryzyka zawodowego,
zwi¹zanego z nara¿eniem na ha³as, ko-
nieczne jest okrelenie prawdopodobieñ-
stwa wyst¹pienia jego skutków i stopnia
ich ciê¿koci. Mo¿na wyró¿niæ skutki
oddzia³ywania ha³asu jako czynnika szko-
dliwego (czyli przede wszystkim na na-
rz¹d s³uchu pracownika) oraz jako czyn-
nika uci¹¿liwego: przeszkadzaj¹cego
i utrudniaj¹cego pracê (czyli skutki poza-
s³uchowe).
P < 0,5 P
dop
ryzyko ma³e
0,5 P
dop
£
P
£
P
dop
ryzyko rednie
P > P
dop
ryzyko du¿e,
gdzie: P wartoæ wielkoci charak-
teryzuj¹cej nara¿enie
P
dop
dopuszczalna wartoæ wielko-
ci charakteryzuj¹cej nara¿enie.
Przyjmuj¹c jako wartoci dopuszczal-
ne ha³asu wartoci NDN (najwy¿szego
dopuszczalnego natê¿enia) ha³asu okre-
lone w rozporz¹dzeniu MPiPS, tj.:
poziom ekspozycji na ha³as odnie-
siony do 8-godzinnego dnia pracy lub ty-
2
BEZPIECZEÑSTWO PRACY 9/2002
godnia pracy L
EX,8h
(L
EX,w
) = 85 dB
maksymalny poziom dwiêku A,
L
Amax
= 115 dB
szczytowy poziom dwiêku C, L
Cpeak
= 135 dB
mo¿na oszacowaæ ryzyko zawodowe,
zwi¹zane z nara¿eniem na ha³as jako czyn-
nik szkodliwy dla narz¹du s³uchu. Przy-
k³ad takiego oszacowania z uwzglêdnie-
niem krotnoci (k) wartoci dopuszczalnej
(NDN) przedstawiono w tabeli 1. [2].
POLSKIE TOWARZYSTWO AKUSTYCZNE
Oddzia³ Warszawski
KOMITET AKUSTYKI
Polskiej Akademii Nauk
INSTYTUT PODSTAWOWYCH PROBLEMÓW TECHNIKI
Polskiej Akademii Nauk
CENTRALNY INSTYTUT OCHRONY PRACY
organizuj¹
XLIX Otwarte Seminarium z Akustyki
Warszawa Stare Jab³onki
9-13 wrzenia 2002
Seminarium jest doroczn¹ konferencj¹ akustyków polskich (z udzia³em goci
zagranicznych). Konferencja ma kilkudziesiêcioletni¹ tradycjê. Celami konfe-
rencji s¹:
Podany przyk³ad nie obejmuje wszyst-
kich przypadków. Wobec okrelonych
grup pracowniczych, np. m³odocianych
i kobiet w ci¹¿y, obowi¹zuj¹ mniejsze
wartoci dopuszczalne ha³asu (odpowied-
nio L
EX,8h
= 80 dB i L
EX,8h
= 65 dB), okre-
lone w odrêbnych przepisach, i w³anie
te wartoci nale¿y uwzglêdniæ przy oce-
nie ryzyka zawodowego zwi¹zanego z na-
ra¿eniem na ha³as. Równie¿ w przypad-
ku oceny ha³asu jako czynnika uci¹¿liwe-
go obowi¹zuj¹ inne wartoci dopuszczal-
ne, ustalone ze wzglêdu na mo¿liwoæ re-
alizacji przez pracownika jego podstawo-
wych zadañ (a wiêc z uwzglêdnieniem
pozas³uchowych skutków dzia³ania ha-
³asu) [12]. Przyjmuj¹c wartoci dopusz-
czalne równowa¿nego poziomu dwiêku
A, L
Aeq,T
e
(odniesionego do dowolnego
czasu T
e
, w którym pracownik przebywa
na danym stanowisku pracy), czyli war-
toci 75, 65 i 55 dB (zale¿nie od rodzaju
stanowiska i charakteru pracy), mo¿na
oszacowaæ ryzyko zwi¹zane z nara¿e-
niem na ha³as w podany wczeniej spo-
sób z uwzglêdnieniem krotnoci wartoci
wymiana myli naukowej i dowiadczeñ ró¿nych orodków
badawczych
integracja rodowiska akustyków polskich
promocja prac m³odych adeptów akustyki
ochrona rodowiska przed ha³asem i wibracjami.
Tematyka Seminarium obejmuje wszystkie dzia³y akustyki. Planowanych jest
6 referatów plenarnych, ok. 100 referatów sekcyjnych w dwóch równoleg³ych
sekcjach i kilkanacie prezentacji plakatowych. Planuje siê równie¿ zorgani-
zowanie wystawy aparatury i sprzêtu stosowanego w akustyce oraz wyro-
bów s³u¿¹cych ochronie cz³owieka przed ha³asem i wibracjami w rodowisku
pracy. Zorganizowany zostanie tradycyjny konkurs im. Marka Kwieka na naj-
lepszy referat, którego autorem jest m³ody pracownik nauki.
Informacje o konferencji mo¿na znaleæ na stronach: www.acoustics.org.pl
oraz www.ciop.pl
dopuszczalnych. Podobnie mo¿na rów-
nie¿ oceniaæ ryzyko zwi¹zane z nara¿e-
niem na szczególne rodzaje ha³asu, np.
infradwiêkowy i ultradwiêkowy, przyj-
muj¹c za podstawê wartoci dopuszczal-
ne okrelone dla tych ha³asów z uwzglêd-
nieniem s³uchowych i pozas³uchowych
skutków ich dzia³ania [11].
Omówiony sposób oszacowania ryzy-
ka zawodowego zwi¹zanego z nara¿e-
niem na ha³as, z uwzglêdnieniem trzy-
stopniowej skali oszacowania (ryzyko
du¿e, rednie, ma³e) i krotnoci wartoci
dopuszczalnych nara¿enia, jest najczê-
ciej stosowany w praktyce przemys³owej
[2]. W konkretnych przedsiêbiorstwach
oszacowanie ryzyka wed³ug tego spo-
sobu u³atwia komputerowy system reje-
stracji zagro¿eñ i oceny ryzyka zawodo-
wego STER, opracowany w Centralnym
Instytucie Ochrony Pracy. System ten zo-
sta³ wdro¿ony w wielu przedsiêbior-
stwach w kraju.
Jak ju¿ wspomniano wczeniej ryzy-
ko zawodowe mo¿na szacowaæ w skali
piêciostopniowej (ryzyko bardzo du¿e,
du¿e, rednie, ma³e, bardzo ma³e) [13].
Podczas XLIV Otwartego Seminarium
z Akustyki w Jastrzêbiej Górze w 1997 r.
przedstawiono propozycjê oceny ryzyka
zawodowego wynikaj¹cego z nara¿enia
na ha³as z uwzglêdnieniem s³uchowych
3
BEZPIECZEÑSTWO PRACY 9/2002
Tabela 2
OSZACOWANIE RYZYKA WYNIKAJ¥CEGO Z NARA¯ENIA NA HA£AS, W SKALI PIÊCIOSTO-
PNIOWEJ I DZIA£ANIA KORYGUJ¥CE (PROPOZYCJE)
rodki ochrony zbiorowej (obudowy
dwiêkoch³onno-izolacyjne maszyn, ka-
biny dwiêkoszczelne dla obs³ugi, ekra-
ny i t³umiki akustyczne)
organizacyjne i proceduralne rodki
(procedury bezpiecznej pracy)
rodki ochrony indywidualnej
(ochronniki s³uchu).
Ekspozycja
na ha³as
Mo¿liwy
skutek
Stopieñ
ciê¿koci
Prawdo-
podobieñ-
stwo
Ryzyko
Ryzyko mo¿na zmniejszyæ
przez:
L
EX,8h
<
75
dB
L
Amax
< 115 dB
L
Cpeak
< 135 dB
pozas³uchowe skutki
oddzia³ywania ha³asu
ma³y
prawdo-
podobne
ma³e
a) ograniczenie ryzyka do
mo¿liwie najni¿szego
poziomu z uwzglêdnieniem
postêpu technicznego
i dostêpnoci rodków
ograniczenia ha³asu
u ród³a jego powstawania
PIMIENNICTWO
[1] Augustyñska D. Ocena ryzyka zawodowego
wynikaj¹cego z nara¿enia na ha³as. Materia³y
XLIV Otwartego Seminarium z Akustyki. Ja-
strzêbia Góra 1997
[2] Ocena ryzyka zawodowego. Podstawy meto-
dyczne. W. M. Zawieska (red.) CIOP, Warszawa
2001
[3] Ochrona przed ha³asem i drganiami w ro-
dowisku pracy. D. Augustyñska, W. M. Zawie-
ska (red.) CIOP, Warszawa 1999
[4] Commission proposal for a Council Directi-
ve on the minimum health and safety require-
ments regarding the exposure of workers risk
arising from physical agents. 93/C77/01, OJ No.
C77, 1993, p.11. 94/C230/03, OJ No. C230/3,
1994
[5] Dyrektywa Rady z dnia 12 maja 1986 r. dot.
ochrony pracowników przed zagro¿eniami zwi¹-
zanymi z nara¿eniem na ha³as przy pracy 86/
188/EWG (1991). [W:] Dyrektywy Europejskiej
Wspólnoty Gospodarczej dotycz¹ce ochrony
pracy. T.1. CIOP, Warszawa 1992
[6] Noise Directive: a  step forward under the
Swedish Presidency. Newsletter of TUTB, N
0
17,
2001
[7] Wytyczne do systemów zarz¹dzania bezpie-
czeñstwem i higien¹ pracy. ILO-OSH 2000,
CIOP, Warszawa 2000
[8] Rozporz¹dzenie Ministra Zdrowia i Opieki
Spo³ecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie
przeprowadzania badañ lekarskich pracowników,
zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami oraz orzeczeñ lekarskich wyda-
wanych do celów przewidzianych w Kodeksie
pracy. DzU, nr 69, poz. 332
[9] Rozporz¹dzenie Ministra Zdrowa i Opieki
Spo³ecznej z dnia 9 lipca 1996 r. w sprawie ba-
dañ i  pomiarów czynników szkodliwych dla zdro-
wia w rodowisku pracy. DzU, nr 86, poz. 394
[10] Rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 26 wrzenia 1997 r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny
pracy. DzU, nr 119, poz. 844
[11] Rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 w sprawie naj-
wy¿szych dopuszczalnych stê¿eñ i natê¿eñ czyn-
ników szkodliwych dla zdrowia w rodowisku
pracy. DzU, nr 79, poz. 513, 2001, nr 4, poz. 36
[12] PN-N-01307:1994 Ha³as. Dopuszczalne
wartoci ha³asu w rodowisku pracy. Wymaga-
nia dotycz¹ce wykonywania pomiarów
[13] PN-N-18002:2000 Systemy zarz¹dzania
bezpieczeñstwem i higien¹ pracy. Ogólne wytycz-
ne do oceny ryzyka zawodowego
[14] PN-EN ISO 11690-1 i 2:2000. Akustyka.
Zalecany sposób postêpowania przy projektowa-
niu miejsc pracy o ograniczonym ha³asie, wypo-
sa¿onych w maszyny. Wytyczne redukcji ha³asu.
rodki redukcji ha³asu
L
EX,8h
= 76-80 dB
L
Amax
< 115 dB
pozas³uchowe skutki
oddzia³ywania ha³asu
redni
prawdo-
podobne
rednie
a) jw.
b) okresowe badania
audiometryczne (co najmniej
raz na dwa lata)
L
Cpeak
< 135 dB
czêciowy ubytek
s³uchu
ma³y
ma³o
prawdo-
podobne
bardzo ma³e
L
EX,8h
= 81-85 dB
L
Amax
£ 115 dB
pozas³uchowe skutki
oddzia³ywania ha³asu
redni
prawdo-
podobne
rednie
a) jw.
b) okresowe badania
audiometryczne (raz w roku)
L
Cpeak
£ 135 dB
zawodowe
uszkodzenie s³uchu
du¿y
ma³o
prawdo-
podobne
rednie
c) informowanie
pracowników
o potencjalnym zagro¿eniu
d) wyposa¿enie pracowników
w ochronniki s³uchu
L
EX,8h
= 86-90 dB
L
Amax
> 115 dB
L
Cpeak
> 135 dB
pozas³uchowe skutki
oddzia³ywania ha³asu
du¿y
prawdo-
podobne
du¿e
a) wyposa¿enie pracowników
w ochronniki s³uchu
b) obowi¹zkowe badania
audiometryczne (sta³a
kontrola, a jeli to niemo¿liwe
co najmniej raz na szeæ
miesiêcy)
zawodowe
uszkodzenie s³uchu
du¿y
prawdo-
podobne
du¿e
c) informowanie pracowników
o ha³asie wytwarzanym przez
maszyny i urz¹dzenia
d) obowi¹zek stosowania
ochronników s³uchu
e) opracowanie i realizacja
obowi¹zkowego programu
technicznych
i organizacyjnych rodków
redukcji ha³asu
f) szkolenie w zakresie
stosowania rodków ochrony
zbiorowej i indywidualnej
L
EX,8h
>90dB
L
Amax
> 115 dB
pozas³uchowe skutki
dzia³ania ha³asu
du¿y
wysoce
prawdo-
podobne
bardzo du¿e a), b), c), d), e), f) jw.
g) wydzielenie i oznakowanie
stref zagro¿onych ha³asem,
ograniczenie dostêpu do nich
L
Cpeak
> 135 dB
zawodowe
uszkodzenie s³uchu
du¿y
wysoce
prawdo-
podobne
bardzo
du¿e
i pozas³uchowych skutków dzia³ania ha-
³asu [1]. W tabeli 2. przedstawiono w nie-
co odmiennej formie propozycjê tej oce-
ny z zastosowaniem piêciostopniowej
skali oszacowania ryzyka zawodowego.
ryguj¹cych i zapobiegawczych na stano-
wiskach pracy. Ogólne zalecenia dotycz¹-
ce tych dzia³añ podano w tabeli 2. [5, 8,
9, 10].
Przy planowaniu i podejmowaniu
dzia³añ koryguj¹cych lub zapobiegaw-
czych zaleca siê stosowanie rodków
ochrony przed ha³asem w nastêpuj¹cej
kolejnoci [2, 3, 13, 14]:
techniczne rodki, eliminuj¹ce lub
ograniczaj¹ce ha³as u ród³a
*
*
*
Wyniki oceny ryzyka zawodowego,
zwi¹zanego z nara¿eniem na ha³as, sta-
nowi¹ podstawê planowania dzia³añ ko-
4
  [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl