Odchów zwierząt przeznaczonych ...

Odchów zwierząt przeznaczonych do remontu stada, 1. ROLNICTWO, do weryfikacji

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
11.
140
11. Odchów zwierząt przeznaczonych do remontu stada
rozdział 11
Odchów zwierząt
przeznaczonych
do remontu stada
WprOWadzenie
Myśli przewodnie
•
Jeśli w stadzie występuje problem kulawizn i rozpowszechnienie
zmian w racicach u jałówek w pierwszej laktacji jest wysokie,
nie powinno się zezwalać na pierwsze wycielenie wcześniej niż
w wieku 24 mies.
•
20% kosztów w gospodarstwie krów mlecznych pochłania
odchów jałówek remontowych.
•
Okres od narodzin krowy mlecznej do urodzenia przez nią
pierwszego cielęcia jest najbardziej nieproduktywnym okresem
w całym jej życiu.
•
Jałówki charakteryzujące się średnim dziennym przyrostem
masy ciała większym niż 0,8 kg przed wycieleniem znajdują się
w grupie zwiększonego ryzyka wystąpienia wylewów
krwawych w podeszwie i podklinicznego zapalenia tworzywa.
W latach sześćdziesiątych większość jałówek ras mlecznych cieliła się
w wieku 36 mies. Obecnie w stadach wysokowydajnych rasy holsztyń-
skiej (> 10 000 kg mleka rocznie) do zapłodnienia jałówek dochodzi
zwykle w 16 mies.ż. przy masie ciała 413 kg, a do wycielenia w 25
mies., kiedy zwierzęta osiągają masę przynajmniej 618 kg (przed
wycieleniem). Dane te wskazują na średnie ogólne przyrosty masy
ciała równe 0,818 kg, przy średnich dziennych przyrostach masy ciała
w trakcie ciąży równych 0,727 kg.
11. Odchów zwierząt przeznaczonych do remontu stada
141
Wysokie rozpowszechnienie wylewów krwawych
w podeszwach racic jest w tej chwili powszechnie
akceptowane jako objaw kliniczny podklinicznego
zapalenia tworzywa. Wylewy krwawe w podeszwie
są jednak niezwykle trudne do odróżnienia od stłu-
czeń (patrz rozdz. 4). W związku z tym preferuje się,
aby diagnoza podklinicznego zapalenia tworzywa
w stadzie była najpierw potwierdzona znalezieniem
zmian w postaci wrzodów podeszwy lub czubka
palca i/lub choroby linii białej.
Publikowanych jest coraz więcej doniesień o przy-
padkach, w których wśród jałówek w pierwszej
laktacji jest większe rozpowszechnienie wylewów
krwawych podeszwy niż wśród dorosłych krów
w stadzie. Urazy, jak się to okazuje u jałówek, które
po raz pierwszy zostają wprowadzone na twarde
podłoże, znacząco zwiększają rozpowszechnienie
występowania wylewów krwawych. Czynnik ten
trzeba rozważyć przy określaniu znaczenia wyle-
wów krwawych. W związku z tym przed przejściem
do poszukiwania innych prawdopodobnych czynni-
ków ryzyka rozsądne jest poddać badaniu zmiany
w utrzymaniu, które mogły ostatnio narazić racice
zwierząt na urazy.
Niemniej jednak w wielu przypadkach występu-
jące w racicach wylewy krwawe są całkiem znaczne-
go stopnia natychmiast po wycieleniu, podobnie jak
zmiany prowadzące do kulawizny pojawiają się do
75 dnia po wycieleniu. Uważa się, że wylewy krwa-
we podeszwy związane z podklinicznym zapale-
niem tworzywa nie są widoczne na powierzchni
podeszwy do 8–10 tyg. od zadziałania sprawczego
czynnika uszkadzającego. Wskazywałoby to na
przykład, że wylewy krwawe widoczne natychmiast
po wycieleniu mają swoje źródło gdzieś w późnej
ciąży.
Nieprzeciętnie wysokie rozpowszechnienie wyle-
wów krwawych w podeszwach racic jałówek może
być spowodowane przez następujące czynniki:
•
stres interakcji społecznej,
•
nagłe zmiany w diecie podczas okresu około-
porodowego,
•
nagłe zmniejszenie ruchu podczas okresu
adaptacyjnego,
•
wysokie średnie dzienne przyrosty masy
ciała,
•
przyspieszona dojrzałość.
Rycina 11.1. Racice jałówki 2 mies. (70 dni) po porodzie.
W bocznej racicy jest obecny wrzód podeszwy, a w racicy przy-
środkowej – wylewy krwawe. W opuszkach piętek rozpoczął się
proces dezintegracji.
Wycielenie W młOdym Wieku
Niektóre osoby zajmujące się ekonomią rolnictwa
przekonują, że im wcześniej jałówka się wycieli, tym
większy będzie zysk finansowy. Mimo pozornie
mocnej logiki argumentowi temu nie towarzyszą
informacje dotyczące korelacji między datą pierw-
szego wycielenia a współczynnikiem przeżycia.
Sektor bydła mlecznego jest bardzo zaniepokojony
tym, że długość użytkowania krów mlecznych jest
niewystarczająca. Nie ma jednak żadnych dowodów
na to, by odrzucić prawdopodobieństwo, że jałówka
cieląca się, zanim osiągnie wiek 26 mies., nie będzie
żyła równie długo lub nie będzie miała równie zdro-
wych racic jak zwierzę, które cieli się po raz pierw-
szy po osiągnięciu 26 mies.ż. W jednym z doniesień
stwierdzono, że podkliniczne zapalenie tworzywa
jest rzadko obserwowane u zwierząt, które cielą się
po raz pierwszy, kiedy osiągną wiek 27 mies.
Pierwsze 26 mies.ż. krowy jest niezwykle boga-
tym w wydarzenia okresem pod względem aktyw-
ności hormonów i zmian fizjologicznych. Stężenie
hormonów płciowych stale się zwiększa, począwszy
nawet od momentu, zanim oznaki dojrzałości stają
Warto zapoznać się z rycinami 4.12, 4.13 i 4.14,
ponieważ ta seria ilustracji pokazuje, jak wylewy
krwawe związane z podklinicznym zapaleniem
tworzywa mogą rozwinąć się przed wycieleniem.
Patrz także ryc. 11.1.
142
11. Odchów zwierząt przeznaczonych do remontu stada
się oczywiste. Jedną z czynności tych hormonów jest
spowolnienie wzrostu kości długich. Inaczej mówiąc,
seksualność zwierzęcia może w niektórych przy-
padkach być związana z jego wzrostem. Podjęcie
kroków mających na celu przyspieszenie dojrzałości
w celu rozmnażania zwierzęcia, aby mogło się cielić
we wcześniejszym wieku, może wpłynąć na jego
wielkość. To z kolei wpływa na przesłanki do krycia
jałówek, gdy osiągną one optymalny wzrost w kłę-
bie. Każde zwierzę ma wrodzony genetyczny poten-
cjał wielkości, w związku z tym próby manipulowa-
nia osiągnięciem dojrzałości są dyskusyjne.
Ponadto podczas pierwszych 26 mies. życia krowy
dominujący wpływ mają hormony wzrostu. Do
momentu, kiedy współczesna krowa się cieli, osiąga
ona jednak mniej niż 80% masy ciała dojrzałej krowy.
Nie wiadomo do końca, w jakim wieku racice krowy
przestają się powiększać. Nie wiadomo nawet, czy
zwierzę o większych racicach jest bardziej podatne
na kulawizny niż zwierzę o racicach niewielkiej
wielkości.
Rozważania te pozostałyby niekompletne, gdyby
nie wspomnieć o aktywności hormonalnej specy-
ficznej dla okresu w okolicach wycielenia. Ostatnie
doniesienia proponują, że niektóre ze zmian związa-
nych z zapaleniem tworzywa są w pewnym zakresie
kontrolowane przez hormony porodowe, w szcze-
gólności relaksynę. Do jakiego stopnia te hormony
wchodzą w interakcję z innymi działaniami hormo-
nalnymi w organizmie młodej jałówki, nie jest wia-
dome. To podczas okresu prowadzącego do porodu
i w jego okolicach aktywność hormonalna będzie
jednak najbardziej intensywna. Ten okres zbiega się
z czasem, kiedy jest prawdopodobne, że jałówka
dozna urazów w związku z jej pierwszym kontak-
tem z betonem, doświadczy konfrontacji społecznej
i wystąpią radykalne zmiany w przyjmowanej die-
cie.
Powyższego omówienia nie należy interpretować
jako całkowitej krytyki polityki wycieleń w młodym
wieku. Jeśli nie można zidentyfikować przyczyny
pierwszej kulawizny podczas pierwszej laktacji,
prawdopodobnie należy zająć się schematami wycie-
leń i odchowu. Co więcej, jeśli przyczyna kulawizn
u wszystkich krów w stadzie jest trudna do stwier-
dzenia, wskazane jest przyjrzenie się różnym para-
metrom programu odchowu jałówek.
masa ciała i przyrOst masy ciała
Myśli przewodnie
•
Optymalna masa ciała jest osiągana bez
narażania zdrowia zwierzęcia i jego
produkcyjności tylko wtedy, gdy wielkość
(ramowa) zwierzęcia jest również optymalna.
•
Okres między 3 a 10 mies.ż. jest krytyczny
dla rozwoju gruczołu mlekowego,
w związku z tym średnie przyrosty masy
ciała nie powinny przekraczać w tym czasie
0,8 kg.
Uważa się, że optymalna masa ciała jałówki po
wycieleniu (patrz tab. 11.1) powinna być równa 568
kg. Mniejsza masa ciała wpływa na obniżenie wydaj-
ności mlecznej. Jałówki cięższe często doświadczają
problemów dotyczących nadmiernej mobilizacji
tłuszczu związanych z większą częstością występo-
wania trudnych porodów, ketozy i zapalenia gru-
czołu mlekowego w pierwszym miesiącu po poro-
dzie. Z tego powodu wymagana jest ocena otłusz-
czenia zwierzęcia. Za optymalny wynik oceny stanu
kondycyjnego zwierzęcia uważa się wartości 3,0–
3,5.
Jeśli masa ciała po wycieleniu jest równa 568 kg,
oznacza to, że masa ciała przed wycieleniem będzie
równa około 643 kg. Taka masa ciała przed wyciele-
niem może zostać osiągnięta jedynie w przypadku
średnich dziennych przyrostów masy ciała równych
0,86 kg w 24 mies.ż. lub 0,81 kg w 25 mies.ż.
Rozmiar zwierzęcia jest u bydła mlecznego okre-
ślany przez parametr postury, w którym wysokość
w kłębie jest odniesiona do masy ciała zwierzęcia.
Optymalna wysokość w kłębie przy pierwszym
wycieleniu powinna być równa 135–140 cm. Rzadziej
stosowanym kryterium jest wielkość rusztowania
ciała, która obejmuje długość ciała mierzoną od
punktu ramienia do kości guza kulszowego.
Optymalna długość ciała przy wycieleniu jest równa
165–170 cm.
Poniżej zestawiono parametry przedwycielenio-
we pozwalające na ocenę wzrostu:
•
Od urodzenia do 3 mies.ż
. W okresie pierw-
szych 3 mies. życia średnie dzienne przyrosty
masy ciała są niskie.
•
Od 3 do 6 mies.ż
. Cielętom powinno się poda-
wać 66 g białka ogólnego na każdą Mcal.
11. Odchów zwierząt przeznaczonych do remontu stada
143
tabela 11.1
Cele dO OsiągnięCia dOtyCząCe tempa WzrOstu Oraz zaleCenia CO dO żyWienia
ad libitum
jałóWek
rasy hOlsztyńskiej (Vandehaar, 1998)
Wiek
masa ciała
przyrost masy
Wzrost
me
a
ne
m
b
cp (%)
c
cp:me
d
(mies.)
(kg)
ciała (kg/dzień)
w kłębie (cm)
(mcal/kg)
(g/mcal)
2
76
0,79
87
2,93
1,76
19,3
66
4
125
0,89
95
2,79
1,67
18,4
66
6
180
0,9
104
2,60
1,56
17,1
66
8
235
0,89
111
2,46
1,47
15,5
63
10
288
0,87
119
2,46
1,47
15,5
63
12
340
0,85
124
2,38
1,43
14,3
60
14
390
0,83
128
2,38
1,43
14,3
60
16
440
0,81
131
2,38
1,43
13,3
56
18
489
0,81
134
2,38
1,43
13,3
56
20
538
0,80
137
2,38
1,43
13,3
56
22
586
0,80
139
2,38
1,43
13,3
56
23
610
0,80
140
2,38
1,43
13,3
56
24 przed wycieleniem
636
141
2,64
1,58
15,8
60
24 po wycieleniu
568
141
2,86
1,72
18,0
63
a
koncentracja energii metabolicznej w diecie. me jest w przybliżeniu równa ne
m
podzielone przez 0,6.
b
koncentracja energii netto potrzebnej do utrzymania w dietach. ne
przyrostu
jest w przybliżeniu równa ne
m
razy 0,66.
c
stężenie białka ogólnego w dawkach. specjalne źródła białka bogate w białko niepodlegające rozkładowi w żwaczu zwykle nie są potrzebne w większości
dawek pokarmowych dla jałówek. Większość uzupełnianego białka ogólnego pochodzi ze źródeł białka takich jak pasze roślin strączkowych i mączka sojo-
wa. mocznik może być stosowany w ograniczonych ilościach, o ile białko nieulegające rozkładowi w żwaczu stanowi 25–35% całkowitego białka ogólnego.
d
zalecany stosunek Cp do me w dawkach dla jałówek. W celu obliczenia tego współczynnika należy pomnożyć %Cp przez 10 i podzielić przez mcal me/kg.
przy 66 g/mcal około 26% kalorii w dawce pochodzi z białka.
•
Od 6 do 12 mies.ż
. Dawkę należy obniżyć do
60 g białka ogólnego na każdą Mcal energii.
Dawka może być zmniejszona do 55 g/Mcal
na 2 mies. przed kryciem w celu utrzymania
wysokiego współczynnika zapłodnień.
•
Od 7 mies.ż. do dojrzałości
. Wysokoenergetyczna
lub sprzyjająca gwałtownemu przyrostowi
dawka pokarmowa podawana w tym okresie
może zmniejszyć ilość tkanki gruczołowej
wymienia obecnej w momencie wycielenia.
Szczególną uwagę należy zachować w odnie-
sieniu do kiszonki z kukurydzy, jeśli żywi się
nią rosnące jałówki – należy zapewnić odpo-
wiednią suplementację białka dodawanego
w diecie.
Idealnie jest, gdy jałówka rasy holsztyńskiej nie jest
kryta, dopóki nie osiągnie masy ciała 430 kg i wyso-
kości w kłębie 125 cm. Jeśli krycie jest przeprowa-
dzone w takiej optymalnej masie i wysokości, wydaj-
ność mleczna nie będzie negatywnie zaburzona,
nawet jeśli przyrosty masy ciała będą stosunkowo
duże w trakcie ciąży w celu osiągnięcia docelowej
masy ciała przy wycieleniu.
Powyższe obserwacje są wskazówkami opartymi
na odkryciach ustalonych w badaniach naukowych.
Przyspieszona dojrzałość, większe przyrosty masy
ciała i wycielenia we wcześniejszym wieku mogą
być osiągnięte, ale filozofia takich działań jest ostat-
nio kwestionowana (patrz podrozdz.
Wycielenie
w młodym wieku
).
144
11. Odchów zwierząt przeznaczonych do remontu stada
kOnfrOntacja spOłeczna
•
Jeśli jałówkom ma być podawana dawka
pokarmowa bogata w energię, jakość włókna
musi być wysoka.
•
Okres żywienia stymulującego powinien być
bardziej stopniowany i trwać dłużej niż
w przypadku zwierząt dojrzałych.
•
Podaż węglowodanów można ograniczyć,
aby uniknąć osiągnięcia zbyt dobrego stanu
kondycyjnego.
•
W dużych stadach jałówki powinny być
utrzymywane jako oddzielna grupa przy
dojeniu.
•
W niewielkich stadach powinno się włączać
do grupy dorosłych zwierząt po kilka jałó-
wek w jednym czasie.
Myśli przewodnie
•
Obecnie przeważają opinie, że konfrontacja
społeczna (interakcja między zwierzęciem
dominującym i uległym) powinna być uważa-
na za czynnik stresujący (patrz rozdz. 6).
Bydło, tak jak ludzie, potrzebuje strefy przestrzeni
osobistej. U zwierząt przestrzeń ta jest zwykle okre-
ślana jako „strefa ucieczki”. W miarę jak zwierzę
dojrzewa i nabiera doświadczenia w interakcjach
społecznych, strefa ta staje się coraz mniejsza. Poza
czynnikiem wieku w każdej grupie zwierząt istnieje
porządek dominacji warunkowanej genetycznie.
Czynnik genetyczny może odsuwać na dalszy plan
potrzebę posiadania strefy ucieczki. Nowo wprowa-
dzone jałówki mają skłonność do zajmowania niskich
pozycji w hierarchii grupy, w wyniku czego wyma-
gają więcej przestrzeni przy stole paszowym, więcej
możliwości wejścia do boksu legowiskowego i nie-
hamowanego dostępu do wody.
Konfrontacja społeczna poważnie ogranicza zdol-
ność młodego zwierzęcia do odpoczynku; u takich
jałówek obserwuje się większe rozpowszechnienie
uszkodzeń racic. Konfrontacja może zostać ograni-
czona, jeśli świeżo wycielone krowy i jałówki są
wprowadzane do stada w laktacji w godzinach ciem-
ności. W okresie pierwszych 3–4 tyg. po wycieleniu
najlepiej jest przyjąć zasadę minimalizacji współza-
wodnictwa.
aktyWnOść ruchOWa (rOzdz. 4)
i pOdłOże (rOzdz. 6)
Myśli przewodnie
•
Należy unikać nagłego zmniejszania swobo-
dy poruszania w okresie, w którym jałówka
po raz pierwszy jest narażona na kontakt
z betonowymi powierzchniami, zwłaszcza
jeśli równolegle ma miejsce konfrontacja spo-
łeczna.
•
Sposób wprowadzania młodego inwentarza
na twarde podłoże ma czasem większe zna-
czenie niż oferowana dieta.
•
Częstość występowania zapalenia tworzywa
wśród krów pierworódek jest większa, kiedy
w boksach używa się niewiele ściółki lub nie
stosuje się jej wcale, niż kiedy znajdują się
tam duże ilości ściółki.
żyWienie jałóWek
(patrz też rOzdz. 5)
Myśli przewodnie
•
Nie należy przeznaczać paszy najsłabszej
jakości do zastosowania w dawkach dla jałó-
wek.
•
Powinno się unikać karmienia jałówek
wyłącznie kiszonką z kukurydzy, zwłaszcza
kiedy nie jest ona w odpowiedni sposób
uzupełniona białkiem.
Czynność amortyzująca poduszeczki koronki (patrz
rozdz. 2) zależy od swobody poruszania się jałówki.
U zwierzęcia stojącego w jednym miejscu krew
w racicy nie ma takich możliwości krążenia jak
u zwierzęcia, które może się swobodnie poruszać.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl