Odpowiedzi Ćwiczymy czytanie kl. ...

Odpowiedzi Ćwiczymy czytanie kl. 1 cz. 1,

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Anna Litwińczuk
Joanna Szenauk
Propozycja odpowiedzi
na pytania z działu
Ćwiczymy
czytanie ze zrozumieniem
podręcznika
Krzysztofa Mrowcewicza
Przeszłość to dziś, kl. I, cz. I
Odpowiadając na liczne prośby nauczycie-
li, rozpoczynamy druk przykładowego mode-
lu odpowiedzi na pytania z działu
Ćwiczymy
czytanie ze zrozumieniem
podręcznika Krzysz-
tofa Mrowcewicza
Przeszłość to dziś
. Chcemy
jednak na wstępie uczynić ważne zastrzeże-
nie. Naszą intencją nie jest w jakiejkolwiek
mierze prezentacja gotowych szablonów od-
powiedzi. Należy bowiem wyjść od tego, że
pytania i polecenia zamieszczone w podręcz-
niku mają w zamyśle autora i wydawcy peł-
nić funkcję przewodnika po niekiedy dość
trudnych tekstach współczesnych badaczy
i komentatorów oraz pomóc w ćwiczeniu
umiejętności czytania tego typu tekstów. Py-
tań tych nie należy w żadnym wypadku wy-
korzystywać jako gotowych sprawdzianów.
Przedstawione poniżej odpowiedzi – stosow-
nie do funkcji, której podporządkowano pod-
ręcznikowy dział
Ćwiczymy czytanie ze zrozu-
mieniem
– nie są zatem matrycą, gotowym
wzorem rozwiązania, lecz jedynie orientacyj-
nymi wskazówkami, które mogą ukierunko-
wać pracę nauczyciela i uczniów.
Anna Litwińczuk
Autorki, z wykształcenia polonistki, są redaktor−
kami Wydawnictwa STENTOR
Joanna Szenauk
Klasa I
1
 Anna Litwińczuk, Joanna Szenauk
Maria Ossowska,
[
Starogrecki ideał rycerski
]
(s. 19–20)
2. Ponieważ słowo „szlachetny” w świecie Homera nie odnosiło się do charak-
teru, lecz do pochodzenia. Przysługiwało komuś z racji samego urodzenia, a nie ze
względu na jego zachowanie.
3. Według autorki, szczególna wrażliwość starogreckich rycerzy na piękno po-
staci wyraża się np. w tym, że Parysowi wybacza się wiele z powodu jego urody.
Dowodem na rolę piękna fizycznego w świecie Homera jest także to, że rycerstwo
długo i cierpliwie znosiło trudy wojny prowadzonej z powodu pięknej kobiety.
4. Sprawność fizyczna w świecie Homera świadczyła o wysokim pochodzeniu
społecznym. Tylko bowiem wysoko urodzeni dysponowali wolnym czasem i mogli
poświęcić go na ćwiczenia fizyczne.
5. Umiejętność pięknego mówienia była cechą odróżniającą rycerzy od niższych
klas. Nie chodziło tu o szczególne umiejętności retoryczne, ale znajomość języka
wyższych warstw społeczeństwa, różnego od języka, którym posługiwał się lud.
6. [W odpowiedzi na to pytanie uczeń powinien wykorzystać znajomość frag-
mentów
Iliady
, by wykazać prawdziwość tezy, że „centralnym rysem bohatera Home-
rowego, rysem konstytutywnym, od którego są zależne inne rysy, jest dbałość o cześć,
pragnienia sławy i wyróżnienia”. Powinien przede wszystkim zwrócić uwagę na to,
że przedstawiciele obu zwaśnionych stron poszukują okazji do indywidualnych poje-
dynków, a tym samym – do wykazania się odwagą, walecznością i sprytem. Powodem
sławy rycerzy są ich bojowe wyczyny. Ambicja, dbałość o cześć powodują, że Achilles
urażony odmową branki wstrzymuje się od udziału w walce. Mimo że naraża w ten
sposób Greków na liczne klęski, jego dobre imię nie ucierpiało, a to dlatego, że
w oczach jego współtowarzyszy najważniejsza jest dbałość o honor i ambicja. Śmierć
przyjaciela Patroklosa powoduje zmianę nastawienia Achillesa: bohater postanawia
się zemścić i rusza do walki z Hektorem. Dbałość o cześć wymaga bowiem pomszcze-
nia krzywdy. Można też podkreślić, że wyraźny rys okrucieństwa widoczny w posta-
wie syna Peleusa nie dyskwalifikuje tej postaci w oczach Greków. Achilles uchodzi
za najdzielniejszego rycerza walczącego pod Troją i to on jest głównym bohaterem
Iliady
(uczeń może przytoczyć cytat z inwokacji: „Gniew Achillesa, syna Peleja, opie-
waj, bogini…”)].
Michał Głowiński,
[
Mit Prometeusza
]
(s. 29–30)
2. Drugi akapit jest kontynuacją myśli zawartej w pierwszym. W pierwszym
akapicie autor zadaje pytanie o to, jakie jest symboliczne znaczenie mitu o Pro-
meteuszu, natomiast w drugim przystępuje do odpowiedzi na to pytanie.
3. Paradoksalność kondycji Prometeusza polegała na tym, że był on postacią
na wpół boską, a cierpiał bardziej niż śmiertelnicy. Paradoksalny jest także fakt,
że bohaterstwo Prometeusza wyrażało się nie tylko w jego czynach, ale także
w cierpieniu.
2
Ćwiczymy czytanie ze zrozumieniem
1. Rola genealogii była bardzo istotna, ponieważ dzięki znakomitemu pocho-
dzeniu było się zaliczanym do uprzywilejowanej grupy społeczeństwa. Stąd tak dużą
wagę przywiązywano do tego, by szczycić się łańcuchem dostojnych przodków.
1. Michała Głowińskiego w micie o Prometeuszu interesuje symboliczny
sens tej postaci. Intryguje go wielość interpretacji postaci Prometeusza.
 Propozycja odpowiedzi na pytania…
5. Sprzeczności w ocenie znaczenia postaci Prometeusza polegają na tym,
że z jednej strony bardzo przysłużył się ludzkości, z drugiej zaś – stał się sprawcą
jej nieszczęścia, naruszając prawa podyktowane przez naturę i bogów. Walczył
samotnie, ale z myślą o całym rodzaju ludzkim.
6. Porównania w akapicie 4. przybliżają mitologiczną postać współczesne-
mu czytelnikowi (odpowiedź b).
7. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa porównywano Prometeusza
z Chrystusem, ponieważ bohater mitu, tak jak Chrystus, poświęcał się i cierpiał
za innych, oddał życie za całą ludzkość.
8. Przeciwieństwa (akapit 5.): Bóg – demon, odkupiciel – szatan (ewentu-
alnie: dobro – zło), natura – cywilizacja; ewentualnie też: zależność od praw
natury – wolność.
9. Prometeusz, według klasycznej religii olimpijskiej, przyniósł ludziom
ogień. Wyposażył ich tym samym w narzędzie obrony przed naturą i środek do
panowania nad nią. Według wierzeń ludowych, stworzył też samego człowieka:
ulepił go z gliny i tchnął weń życie.
10. Bohater stał się twórcą cywilizacji poprzez obdarowanie ludzkości
ogniem. W ten sposób dał jej możliwość przekształcania natury i częściowego
uniezależnienia się od niej.
Jan Kott, [
Czytanie „Orestei”
]
(s. 36–37)
1. Bogowie pomścili zbrodnie Greków, ponieważ ci spalili całą Troję, wy-
mordowali mężczyzn oraz dzieci i zbezcześcili świątynie.
3. odpowiedź a)
chce, aby jej kochanek Ajgistos został królem,
chce ukarać Agamemnona za to, że poświęcił ich córkę Ifigenię, by prze-
błagać Artemis,
chce ukarać męża za niewierność: za to, że przywiózł ze sobą z Troi na-
łożnicę Kasandrę.
5. odpowiedź b)
6. U Ajschylosa to, co „poza-ludzkie”, jest obecne na scenie w postaci Ery-
nii (w
Ofiarnicach
widzi je tylko Orestes, natomiast w
Eumenidach
występują one
już bezpośrednio) oraz w postaci Pyladesa, który przemawia w imieniu bogów.
Jerzy Krókowski, [
Horacjańska refleksja nad życiem
]
(s. 49)
1. Poezję Horacego wyróżniają refleksyjne ody.
2. Wyrażenie „korona jego liryki”, określające ody refleksyjne Horacego,
oznacza, że ody są najwyższym poetyckim osiągnięciem Horacego, dziełem naj-
doskonalszym w całej twórczości poety, czymś, co wieńczy cały jego dorobek.
Klasa I
3
4. Szczególny charakter męki Prometeusza objawia się w tym, że jego cier-
pienia nie miały końca. Został skazany na mękę powtarzającą się w nieskończo-
ność. Cierpienie zatem jest czymś, co wyróżnia tę postać.
2. „Bogowie dbają, żeby każda zbrodnia została pomszczona”.
4. Klitajmestra morduje Agamemnona z trzech powodów:
3. Akapit 2. jest rozwinięciem akapitu 1. (odpowiedź a).
 Anna Litwińczuk, Joanna Szenauk
najwyższe szczęście i spokój duszy nie zależą od zmian fortuny;
kto trzyma się w życiu „złotego środka”, ten w szczęściu zachowa miarę,
przygotowany na zmiany fortuny, a w złej doli nie upadnie na duchu.
Poglądy charakterystyczne dla filozofii epikurejskiej:
pragnie żyć spokojnie i beztrosko;
pragnie dożyć w pełni władz umysłowych starości, osłodzonej pieśnią;
nie trzeba sięgać myślą daleko w przyszłość, ale cieszyć się tym, co dzień
niesie, i pełną ręką czerpać z uroków życia (
carpe diem
).
6. Autor powtarza trzykrotnie w jednym zdaniu czasownik „pragnie”, by
podkreślić w ten sposób kontrast pomiędzy pragnieniami Horacego a wymienio-
nymi w poprzednim zdaniu trzema celami, do których dąży tłum: bogactwem,
zaszczytami i władzą.
7. Metafora „skrzydła śmierci”. Śmierć skojarzona jest z czymś, co nadlatuje
nagle i nieuchronnie, groźnie krąży nad człowiekiem, nie pozwala mu zaznać
spokoju, towarzyszy jak cień ludzkiemu życiu.
8. Myśl o śmierci jest dla Horacego zachętą do porzucenia troski o dobra
materialne, a z drugiej strony – do radości życia, do korzystania z jego ulotnych
uroków, do cieszenia się każdą chwilą.
9. Obserwacja natury jest u Horacego punktem wyjścia do refleksji nad czło-
wiekiem i jego sprawami.
Anna Świderkówna, [
Hymn o początku
]
(s. 61–63)
1. Starożytni Hebrajczycy znali tylko jedno określenie oznaczające wszech-
świat: „niebo i ziemia”.
3. W 35 wersetach Księgi Rodzaju imię Boga pojawia się aż 35 razy, ponie-
waż jest tam mowa o działaniu Boga, który tworzy wszystko.
4. Cechy odróżniające biblijnego Stwórcę od innych bóstw starożytnego
świata:
wszystko otrzymuje od Niego swoje istnienie,
stwarza mocą swojego słowa,
jest Jedyny i Wszechmocny.
5. Zdanie wykrzyknikowe w akapicie 2. eksponuje szczególnie ważną myśl
(odpowiedź c).
7. Grecki chaos to pustka, otchłań, próżnia, współcześnie chaosem nazy-
wamy nieporządek, brak ładu.
4
Ćwiczymy czytanie ze zrozumieniem
4. Poglądy charakterystyczne dla filozofii stoickiej:
często przeciwstawia własne pragnienia temu, o co w pocie czoła ubiega
się tłum: bogactwo, zaszczyty, władzę;
pragnie swobody i niezależności;
5. Wyznawana przez Horacego zasada „złotego środka” polegała na zacho-
waniu umiaru we wszystkim, gotowości na zmiany losu i niepoddawaniu się skraj-
nym emocjom.
2. Autorka chciała w ten sposób podkreślić, że chodzi tu nie o początek
czegoś, ale o początek wszystkiego.
6. Biblijny „bezład i pustka” i mitologiczny chaos oznaczają to samo: prze-
rażającą pustkę, która uniemożliwia jakąkolwiek orientację.
 Propozycja odpowiedzi na pytania…
9. Autorka próbuje uchwycić „własną myśl autora pierwotnego”, odwołu-
jąc się do kontekstu literackiego i historycznego. Po pierwsze więc, porównuje
słowa zapowiadające stworzenie człowieka z wersetem, który następuje po akcie
stworzenia, i stwierdza, że sformułowania te są niemal identyczne i mówią o pa-
nowaniu człowieka nad resztą stworzonego świata. Po drugie, przypomina, że
w czasie, gdy powstawał biblijny hymn o stworzeniu świata, Judea wraz z Jero-
zolimą była pod panowaniem perskim, a w imieniu perskiego władcy zarządzał
nią namiestnik.
10. Zasadniczą ideą słynnego fragmentu Księgi Rodzaju mówiącego o stwo-
rzeniu człowieka jest myśl, że człowiek został stworzony po to, by panować nad
całym światem.
11. odpowiedź c)
12. Słynne zdanie o stworzeniu człowieka na podobieństwo Boga oznacza,
że człowiek jest namiestnikiem Boga na ziemi, analogicznie do sytuacji politycz-
nej w ówczesnej Judei. Z jednej strony oznacza to szczególną pozycję człowieka,
który rządzi ziemią w zastępstwie Boga i na Jego podobieństwo, niczym namiest-
nik zarządzający prowincją. Z drugiej strony człowiek jest odpowiedzialny przed
Bogiem, tak jak namiestnik jest odpowiedzialny przed władcą imperium.
13. Godność człowieka polega na tym, że został on stworzony przez Boga na
Jego obraz i podobieństwo, by panować jako Jego namiestnik. Tak więc wszystkie
próby zamachu na człowieka są zamachem na samego Boga. Godność człowieka
wiąże się z jego odpowiedzialnością za to wszystko, co zostało mu powierzone.
Erich Auerbach, [
Styl homerycki i styl biblijny
]
(s. 71–72)
2. Dla czytelnika zaskakujące są niewyjaśnione okoliczności spotkania Boga
z Abrahamem. Nie mamy informacji, gdzie ta rozmowa się odbywa, nie wiemy,
w jaki sposób i skąd Bóg się pojawia. Zostają przytoczone jedynie słowa, którymi
zwrócił się do Abrahama.
3. Zeus swoje decyzje uzasadnia w przemowie wygłaszanej podczas narady
z innymi bogami. Decyzje Boga biblijnego są zagadkowe i zaskakujące.
4. niespodziewanie, zagadkowo
5. Czytelnik nie wie, gdzie się znajduje Abraham. Nic także nie wiadomo
na temat czynności bohatera w momencie poprzedzającym zdarzenie.
6. Kompozycja opowieści biblijnej pozbawiona jest jakichkolwiek wtrąceń,
użyto niewielu zdań, z reguły głównych, stanowiących odrębne całości składniowe.
7. W opowieści biblijnej brakuje epitetów, ponieważ w tekście tym poja-
wiają się tylko elementy istotne dla celu akcji, brakuje natomiast jakichkolwiek
opisów: miejsc, osób, przedmiotów.
8. W tekście Homera czas i miejsce opisywanych zdarzeń są określone, zjawi-
ska zostały dokładnie przedstawione i wyraźnie ze sobą powiązane. Myśli i uczucia
są wypowiedziane wprost, a wydarzenia rozwijają się w sposób swobodny i są
Klasa I
5
8. Według autora tekstu biblijnego, gdy Bóg podejmuje decyzję o stworze-
niu człowieka, przemawia w liczbie mnogiej. W ten sposób autor wyróżnia stwo-
rzenie człowieka.
1. Podstawą porównania stylu homeryckiego i biblijnego jest identyczność
rodzaju literackiego (epika) i czas powstania (starożytność).
  [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl