Odyseja25

Odyseja25, Filologia klasyczna, Odyseja

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
418OBJA�NIENIA1 Muzo - podobnie jak w Iliadzie, autor zwraca si� do muzy z pro�b� o pomoc i natchnienie;za muz� poezji epickiej w Grecji uznawano Kaliope czyli Pi�knog�os�;2 M�a wy�piewaj - chodzi o Odysa, kt�ry bra� udzia� w zburzeniu ��wi�tego grodu Troi�; jegoimi� zostaje wymienione dopiero w p�niejszych wierszach poematu, lecz z zapowiedzi wiemy,�e b�dzie to opowie�� o jego przygodach;3 Helios - tu: b�g s�o�ce, pojawia si� jeszcze p�niej pod imieniem Hyperion czyli �Id�cyponad ziemi��, �Id�cy g�r��;4 Dios - Dzeus, Zeus, zrodzony z Kronosa i Gai (st�d te� pod imieniem: Kronida, Kronion),w�adca nieba i ziemi, ojciec bog�w i ludzi, jego siedzib� by� Olimp; c�rki Diosa - muzyPami�ci; powszechnie uwa�ane by�y za dzieci Zeusa i Mnemosyne (bogini pami�ci); urodzi�ysi� w Pierii lub u st�p Olimpu; ka�da z nich by�a opiekunk� jakiego� rodzaju poezji, sztuki,czy nauki;5 Kalypso - nimfa, mieszkanka wyspy Ogygia, Odys przebywa� u niej siedem lat; nimfy by�yboginkami przyrody, opiekowa�y si� jaskiniami, lasami, �r�d�ami i ��kami;6 Itaka -jedna z wysp na Morzu Jo�skim, naprzeciw Akermanii; nie jest do ko�ca pewne, czydzisiejsza Itaka jest ow� ojczyzn� Odyseusza, jest jednak tak samo g�rzysta jak wyspaopisywana przez Homera;7 Posejdon - b�g m�rz i ocean�w; opiekun �eglarzy i rybak�w; syn Kronosa i Rei, a zarazem bratZeusa i Hadesa; wyobra�any by� w rydwanie unosz�cym si� na falach, swoim tr�jz�bem burzy� iu�mierza� fale; w mit. rzym.: Neptun;8 hekatomba (gr.) - u staro�ytnych Grek�w ofiara ze stu wo��w, p�niej nawet wi�kszej liczby,sk�adana i po�wi�cona bogom;9 w pa�acu swym... Zeus - chodzi o Olimp, kt�ry by� siedzib� bog�w, greckie �niebo�; Olimp tonajwy�sza g�ra w Grecji (2895m. n.p.m.), le��ca na pograniczu Macedonii i Tesalii;10 Agamemnon - syn Atreusa i Aeropy; kr�l Myken; dow�dca Gek�w w wyprawie pod Troj�;po powrocie z wojny zosta� zamordowany przez �on� Klitajmestr� i jej kochanka Ajgistosa;ojca pom�cili syn Orestes i c�rka Elektra;11 czujny Hermes - zwany Kylle�skim, od miejsca swego narodzenia (g�ry Kyllene w Arkadii);nie�miertelny syn Zeusa i Mai, obdarzony sprytem i gi�tkim j�zykiem, pe�ni� obowi�zkipo�rednika i pos�a�ca bog�w; w mit. rzym.: Merkury;12 Atene...sowiooka - c�rka Zeusa, wed�ug mit. wyskoczy�a z jego g�owy w pe�nym rynsztunku;by�a bogini� m�dro�ci i wojny w s�usznej sprawie; opiekowa�a si� Odysem i jego rodzin�;miejscem kultu tej bogini by�y Ateny, jej drzewem - oliwka za� ptakiem - sowa, jejprzydomki: Pallas, Pallada, Atene; w mit. rzym.:Minerwa;13 c�ra Atlasa - nimfa Kalypso; Atlas - syn tytana Japeta i boginki morskiej Klimeny, bra�udzia� w buncie tytan�w przeciw Zeusowi i za kar� musia� podtrzymywa� sklepienie niebieskie;w ko�cu zosta� zamieniony w g�r� - dzi� g�ry Atlas w Maroku, na Saharze;14 Barkiem d�wigaj�cego... s�upy - tzn. s�upy Heraklesa, by� mo�e s� to Gibraltar i Ceuta;15 nawy Argejskie - greckie statki; Argiwi - mieszka�cy Argos, kt�rym w�ada� Agamemnon;u Homera jest to nazwa okre�laj�ca og�lnie Grek�w; inne nazwy to Achiwi, Danajowie;16 obiata (staropol.) - u dawnych S�owian ofiara kultowa, sk�adana bogom z p�od�w rolnych izwierz�t;17 Kyklop - Cyklop; Cyklopi byli olbrzymami o jednym oku po�rodku czo�a, synami Uranosa i Gai,pomocnikami Zeusa w walce z tytanami i wsp�pracownikami Hefajstosa; mieszkali nadzisiejszej Sycylii;przypisywano im wzniesienie tzw. mur�w cyklopowych w Argos i Mykenachzbudowanych z wielkich g�az�w niczym nie po��czonych, kt�re powsta�y w epoce myke�skiej(ok. 1000 lat p.n.e.);18 Sparta - inaczej Lakedajmon, stolica Lakonii na Peloponezie, siedziba Menelaosa; p�niejstolica pot�nego pa�stwa sparta�skiego, rywalizuj�cego z Atenami o hegemoni� w Grecji;znana z surowych metod wychowania, du�ej dyscypliny; Spartaninem by� Spartakus, kt�ryzosta� przyw�dc� powstania niewolnik�w w czasach panowania Rzymian; miasto jestnajbardziej znane dzi�ki legendarnej Helenie, �onie Menelaosa;19 keryks (gr.) - herold, wo�ny;20 Telemach - syn Odysa i Penelopy; by� ma�ym dzieckiem, kiedy ojciec wyruszy� pod Troj�;21 cytara (gr.) - kitara, starogrecki instrument strunowy szarpany, odmiana liry, najwa�niejszyw�r�d greckich instrument�w muzycznych;22 Laert - Laertes, ojciec Odysa, dziad Telemacha, kr�l Itaki;23 Penelopeja - Penelopa, Penelope, �ona Odysa, matka Telemacha, c�rka Ikariosa; uwa�anaza wz�r wierno�ci ma��e�skiej; przez 20 lat oczekiwa�a powrotu m�a; namawiana przezzalotnik�w,odk�ada�a wyb�r nowego ma��onka do uko�czenia ca�unu dla te�cia, a to coutka�a w dzie�,pru�a noc�;24 Harpie - drapie�ne potwory wyobra�ane w postaci uskrzydlonych kobiet lub ptak�w o ludzkiejg�owie;uosabia�y gwa�towne wichry, by�y te� uwa�ane za demony porywaj�ce dusze;25 na ... Zakincie, Samie, Dulichionie - chodzi o s�siaduj�ce z Itak� wysepki na Morzu Jo�skim;26 Nestor - kr�l Pylos, syn Neteusa i Chloris; by� najstarszym z wodz�w greckich walcz�cych podTroj�;27 Menelaj, Menelaos - syn Arteusa, kr�la Myken, brat Agamemnona; �on� Menelaosa by�aHelena porwana przez Parysa;28 kurhan (ukr.) - ziemny kopiec, mogi�a z czas�w przedchrze�cija�skich, wyst�puje cz�sto naUkrainie i w po�udniowej Rosji; taki kopiec sypano w ojczy�nie na cze�� bohatera;29 Kronion - por. przypis do przypisu 4;30 Jutrzenka - Eos, c�rka Hyperiona i Memnony; siostra Selene i Heliosa, matka wiatr�w: Zefina,Boreasza i Eurosa oraz Gwiazd; bogini zorzy porannej, w mit. rzym.: Aurora;31 posto�y (tur.) - obuwie janczar�w i s�u��cych; w�a�ciwie �apcie z kory, �yka albo sk�ry; tu:zazwyczaj pi�kne sanda�y;32 presto� (ukr.) - siedzenie, mo�e chodzi� o tron po ojcu; miejsce honorowe;33 Temis - Temida, tytanida, c�rka Uranosa i Gai (wg Hezjoda - druga �ona Zeusa, matka Hor iMojr); jedna z najstarszych bogi�, stra�niczka obyczaju i porz�dku, z polecenia Zeusazwo�uj�ca zgromadzenia bog�w na ziemi; bogini prawa i praworz�dno�ci;34 Alkmena - �ona Amfitriona z Teb w Argolidzie, matka Heraklesa; zosta�a uwiedziona przezZeusa, kt�ry przybra� posta� jej m�a;35 Tyro - c�rka Salmoneusa kr�la Elidy, matka Neleusa, a babka Nestora; wysz�a za swegostryja Kreteusa;36 Mykene - c�rka boga rzeki Inachosa; od jej imienia nazwa miasta-pa�stwa: Mykeny;37 �enicha - narzeczonego;38 Erynie - gro�ne, karz�ce boginie zemsty; za zbrodni� pope�nion� w rodzinie �ciga�yprzest�pc� nawet po �mierci; dla przeb�agania zwano je Eumenidami (�askawymi);w mit. rzym.: Furie;39 z�obny (staropol.) - gniewny;40 Telemach... umy� r�ce - chodzi o rytualne obmycie r�k, gdy� przed z�o�eniem ofiarywymagana by�a rytualna czysto�� (podobnie jak u �yd�w);41 Kery - personifikacje �mierci, zw�aszcza gwa�townej; Homer przedstawia je jako demonykr���ce na polu walki i porywaj�ce rannych i zabitych;42 �agwie - st�gwie, naczynia dzbany na oliw�, wino;43 Zefir - wiatr zachodni, kt�rego matk� by�a r�anopalca Eos - Jutrzenka;44 Neleja - Neleus, syn Posecjdona i Tyro, w�adca Pylos, ojciec Nestora;45 Gere�ski - Nestor wychowywa� si� w messe�skiej Gerenii i tam si� schroni�, kiedy Herakleszniszczy� Pylos;Nestor by� jedynym synem Neleusa, kt�ry uszed� �mierci z r�k Heraklesa;46 Amfitryta - w�adczyni m�rz, kt�rej podlega�y fale morskie i wszystkie stworzenia �yj�ce wg��binach; by�a c�rk� Nereusa i �on� Posejdona;47 Achilla - Achilles, syn �miertelnika Peleusa, w�adcy tesalskiej Ftyi i boginki morskiejTetydy; najdzielniejszy z bohater�w greckich walcz�cych pod Troj�; zgin�� z r�ki Parysa;48 Ajas - syn Telamona, w�adca Salaminy, najdzielniejszy po Achillesie wojownik grecki podTroj�; po �mierci Achillesa ubiega� si� o jego zbroj�, kt�r� przyznano Odyseuszowi; op�tanysza�em wymordowa� trzody, my�l�c, �e zabija Grek�w; powr�ciwszy do zmys��w, pope�ni�samob�jstwo, nie mog�c znie�� ha�by;49 Patrokl, Patroklos - syn Menojtiosa z Opientu, najserdeczniejszy przyjaciel Achillesa; zgin��w pojedynku z Hektorem; Achilles pragn�c pom�ci� �mier� przyjaciela podj�� na nowo walk� zTrojanami, przechylaj�c ostateczn� szal� zwyci�stwa na stron� Grek�w;50 zawzi�to�� Zeusowej c�ry - Ajas, syn Oileusa, kr�la Lakr�w, bohater wojny troja�skiej�ci�gn�� na siebie gniew Ateny, kiedy podczas zdobycia Troi, zniewa�y� c�rk� kr�la Priama,Kassandr�, szukaj�c� schronienia u st�p pos�gu bogini;51 dw�ch syn�w Atreja - chodzi o Atryd�w, czyli Agamenanona, naczelnego wodza wyprawypod Troj� i jego brata Menelaosa, kt�rego krzywd� (porwanie �ony Heleny przez Parysa,syna kr�la Troi - Priama) m�cili Grecy;52 komyszom - siedzibom;53 sudna (staropol.) - statki, okr�ty;54 syn Tydeja - Diomedes, syn Tydeusa; kr�l Teb, jeden z najs�awniejszych bohater�w wojnytroja�skiej, w wirze walki zrani� Aresa i Afrodyt�;55 Myrmido�cy - Myrmidonowie, lud z tesalskiej Ftyi, wi�d� ich pod Troj� Achilles; staro�ytniutrzymywali, �e by�y to mr�wki zamienione w ludzi (gr. mr�wka - myrmeks);56 Idomeneus - syn Deukaliona, kr�l Krety; jeden z wodz�w wyprawy troja�skiej;57 samo��wek - zasadzek;58 pawo�ok� - tkaninami;59 Notos - personifikacja wiatru po�udniowego; dla Grek�w by�o to b�stwo;60 �ertw� - ofiar�;61 do Meneli - Menelaosa, skr�cona forma imienia wodza spod Troi;62 posoch (ros.) - ber�o;63 w kr�bce - w koszyku;64 sudana - smuk�a;65 gr�d Lakedajmony - Sparta; por. przypis 18;66 synowi Ach... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl