ocena-ryzyka zawodowego czynniki ...

ocena-ryzyka zawodowego czynniki psychospołeczne, BHP

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
dr Mateusz Warchał
Ocena ryzyka zawodowego
– czynniki psychospołeczne
Warszawa 2010
Projekt graficzny okładki
Dorota Zając
Opracowanie redakcyjne
Monika Kolitowska-Sokół
Opracownie typograficzne i łamanie
Jan Klimczak
Wydanie pierwsze
WYDAWCA:
Państwowa Inspekcja Pracy - Główny Inspektorat Pracy
Departament Prewencji i Promocji
www.pip.gov.pl
Copyright © Główny Inspektorat Pracy
Warszawa 2010
I. Co rozumiemy przez zagrożenie
psychospołeczne w środowisku pracy?
Zagrożenie psychospołeczne będzie definiowane jako stan wywo-
łany postrzeganiem przez pracownika zjawisk w środowisku pracy,
które on sam ocenia jako
niekorzystne
lub
niebezpieczne
. Ujmując
to inaczej, można stwierdzić, że pracownik dokonuje oceny środowi-
ska pracy, w którym przebywa, a każde negatywne spostrzeżenie
(odczucie) będzie traktować jako zagrożenie. Konsekwencją tak rozu-
mianej oceny może być choroba lub wypadek.
Zagrożenia psycho-
społeczne
będą zatem dotyczyły takich aspektów, które związane są
ze sposobem planowania i organizacji pracy oraz środowiskowo i in-
dywidualnie odczuwanymi skutkami, czyli wzrastającym poziomem
stresu powodującym pogorszenie się zdrowia psychofizycznego pra-
cowników.
Z wielu definicji wynika, że zagrożenia psychospołeczne odnoszą
się do związku pomiędzy treścią pracy, organizacją pracy, systemami
zarządzania, warunkami środowiska pracy, a kompetencjami, potrze-
bami oraz indywidualnymi właściwościami pracownika.
Już na początku należy podkreślić, że definicje zagrożenia psycho-
społecznego według Światowej Organizacji Zdrowia oraz Europej-
skiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy ujmują tę kategorię
bardzo szeroko. W grupie wymienianych zagrożeń znajdują się tu
m.in.: globalizacja, nowe formy umów o pracę, brak stałych umów
opracę, starzenie się siły roboczej, itp. Ze względu na charakter bro-
szury aspekty te zostaną pominięte. Ocena czynników psychospo-
łecznych będzie ograniczona do środowiska pracy i powiązana z cha-
rakterem oraz treścią wykonywanej przez pracownika pracy, niezale-
żną od czynników, na które pracodawca nie ma wpływu.
Przykład:
Trudno byłoby uwzględnić w ocenie ryzyka czynniki,
które nie są mierzalne i niezwiązane z charakterem wykonywanych
na danym stanowisku czynności. Takim przykładem jest umowa
opracę na czas określony, która może być czynnikiem stresogen-
nym. Trudno jednak
szacować ryzyko
związane z narażeniem pra-
cownika na tego typu czynnik, tym bardziej, że samo jego występo-
3
wanie nie jest szkodliwe, skoro pracodawca ma ustawową możliwość
zawarcia tego typu umowy.
Traktowanie czynników psychospołecznych w kategorii zagrożenia
znacznie rozszerza definicję
środowiska pracy
. Biorąc pod uwagę
dynamicznie zmieniające się warunki pracy i zbadaną już skalę nara-
żenia na czynniki psychospołeczne, uznaje się coraz częściej, że
na środowisko pracy składają się wszystkie warunki
środowiska ma-
terialnego
(czynniki fizyczne, chemiczne, biologiczne) oraz
czynniki
niematerialne
(czynniki psychospołeczne), w których odbywa się
proces pracy. Do grupy czynników psychospołecznych zaliczymy np.:
narażenie na konflikty w pracy, pośpiech na stanowisku pracy, nad-
mierny wysiłek niedostosowany do możliwości pracownika (np.: inte-
lektualny), odpowiedzialność materialną oraz za osoby itd. Wszystkie
te czynniki mogą mieć charakter stresogenny, czyli powodować stres.
A stres jest przyczyną wypadków, zachorowań i chorób zawodowych.
Zagrożenia psychospołeczne w pracy będą zatem w aspekcie oce-
ny ryzyka zawodowego związane z tzw.
ryzykiem stresu na stano-
wisku pracy
, inaczej mówiąc,
ryzykiem stresu w pracy
.
Liczne badania nad wpływem psychospołecznych warunków pracy
na zdrowie zatrudnionych dowodzą, że czynniki stresogenne w miejscu
pracy należy traktować jako standardowe elementy
uciążliwości pracy
i
ryzyka zawodowego
, które powinny być monitorowane i oceniane.
Definicja:
Ryzyko stresu na stanowisku pracy to praw-
dopodobieństwo wystąpienia u pracownika niekorzystnych
skutków zdrowotnych (psychofizycznych), powstałych
w wyniku dysproporcji między jego potrzebami i możliwo-
ściami, a stawianymi wymaganiami oraz warunkami środo-
wiska pracy.
Definicja ta podkreśla przyczynowo – skutkowy wymiar tego ryzyka.
Potrzeba oceny ryzyka stresu na stanowisku pracy ma swoje teo-
retyczne podstawy w jednej z bardziej popularnych koncepcji stresu
zawodowego. Stres jest w niej rozumiany jako proces, opisywany
na pięciu poziomach, na które składają się:
4
 sygnały zwiastujące stres (są firmy, w których pracownicy są
bardziej narażeni na czynniki stresogenne, zanim jeszcze zaczną
świadczyć pracę) – stąd wyłania się wyraźna potrzeba dokonania
oceny czynników stresogennych na danym stanowisku pracy,
●
charakterystyka organizacji (m.in. wielkość oraz struktura firmy).
2. Czynniki stresogenne związane z firmą:
●
środowisko fizyczne (hałas, oświetlenie) – są to tzw. stresory
pochodzenia fizycznego,
●
środowisko psychospołeczne (np.: ekspozycja pracownika
na sytuacje konfliktogenne na zajmowanym stanowisku pracy).
3. Ocena własnych możliwości radzenia sobie ze stresem przez
pracowników (stres jest uwarunkowany indywidualnie – istnieją
pracownicy mniej lub bardziej odporni na czynniki stresogenne).
4. Bezpośrednie skutki stresu:
●
somatyczne (np.: choroby sercowo-naczyniowe),
●
psychologiczne (np.: depresja, lęk, nerwica),
związane z zachowaniem (np. nieprzystosowanie się do wy-
magań organizacyjnych, problemy adaptacyjne).
5. Długoterminowe konsekwencje stresu:
●
zdrowotne (choroby psychosomatyczne),
psychologiczne (pogorszenie funkcjonowania, złe samopo-
czucie, utrata sensu pracy, wypalenie zawodowe),
●
społeczne (gorsze funkcjonowanie w pracy, zmiana pracy).
5
Koncepcja stresu zawodowego
1. Zdarzenia stresowe:
●
●
●
  [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl