Ocena wiedzy kobiet z Podkarpacia ...

Ocena wiedzy kobiet z Podkarpacia na temat profilaktyki, profilaktyka raka piersi i raka szyjki macicy, ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
311
Baran, Kornacka, Szela
Ocena wiedzy kobiet z Podkarpacia na temat proilaktyki raka szyjki macicy
© Wydawnictwo UR 2013
ISSN 2082-369X
Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego
i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie
Rzeszów 2013, 3, 311–318
Wioletta Baran
(A, B, D, E, F, G)
, Klaudia Kornacka
(A, B, D, E, F)
, Stanisław Szela
(C)
Ocena wiedzy kobiet z Podkarpacia na temat proilaktyki
raka szyjki macicy
Assessment of the knowledge of women from Podkarpacka
regarding cervical cancer prevention
Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego
streszczenIe
Wstęp
: Rocznie wykrywa się ok. 4 tys. zachorowań na raka
szyjki macicy w Polsce. Główną przyczyną rozwoju choroby
jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego przenoszo-
nym droga płciową. Diagnostyka raka szyjki macicy opiera się
na wykonaniu rozmazu cytologicznego, kolposkopii i biopsji
celowanej. Leczenie jest uzależnione od stopnia zaawansowa-
nia zmian chorobowych potwierdzonych wynikiem badania
histopatologicznego. Najskuteczniejszą metodą proilaktyki
raka szyjki macicy jest regularnie wykonywana cytologia,
stosowanie szczepionek przeciw HPV oraz prowadzenie
bezpiecznego życia intymnego.
cel pracy
: Ocena wiedzy i zachowań zdrowotnych kobiet
z Podkarpacia odnośnie, proilaktyki raka szyjki macicy.
Materiał i metody
: Materiał stanowiło 108 respondentek
z terenu Rzeszowa i okolic. Rekrutacja do badania odbywała
się w sposób losowy, po wyrażeniu zgodny ustnej przez
zainteresowaną. Metodą zastosowaną w pracy był autorski
kwestionariusz ankiety skonstruowany przez członków
Studenckiego Koła Naukowego Położnych.
Wyniki
: Z przeprowadzonych badań wynika, że wiedza kobiet
na temat proilaktyki raka szyjki macicy jest nieusystematy-
zowana, nawet w grupie kobiet zgłaszających się regularnie
co roku na badanie cytologiczne (p=0,00036). Wiedzę na
temat proilaktyki raka szyjki macicy respondentki pozyskują
AbstrAct
Introduction
: Around 4 thousand cases of cervical cancer
are detected annually in Poland. The main cause of the
disease is the human papilloma virus transmitted sexually.
Diagnosis of cervical cancer is based on the execution of
smear cytology, colposcopy and guided biopsy. Treatment
depends on the severity of the lesion as conirmed by the
result of histopathological examination. The most efective
way to prevent cervical cancer is a regularly performed Pap
test, application of HPV vaccines and maintenance of a safe
sex life.
Aims
: Assessment of the knowledge and health behaviors
of women from the Podkarpacie regarding cervical cancer
prevention.
Material and methods
: The study included 108 respondents
from the area of Rzeszow and the surrounding region.
Recruitment for the study took place in a random fashion,
after verbal agreement by the persons concerned. The
method used in the study was the author’s questionnaire
developed by members of the Student Society for Midwifery
Research.
results
: The study shows that women’s knowledge on the
subject of cervical cancer prevention is haphazard, even
among women who report regularly every year for cervical
screening (p = 0.00036). The respondents acquire knowledge
Udział współautorów / Participation of co-authors: A – przygotowanie projektu badawczego/ preparation of a research
project; B – zbieranie danych / collection of data; C – analiza statystyczna / statistical analysis; D – interpretacja danych
/ interpretation of data; E – przygotowanie manuskryptu / preparation of a manuscript; F – opracowanie piśmiennictwa
/ working out the literature; G – pozyskanie funduszy / obtaining funds
Artykuł otrzymano / recived: 25.06.2012 | Zaakceptowano do publikacji / accepted: 17.05.2013
 3
12
Prz. Med. Uniw. Rzesz. Inst. Leków, 2013, 3, 311–318
głównie od lekarza, położnej, z czasopism kobiecych, ulotek/
broszur i prasy (p=0,02200).
Wnioski
: Wiedza badanych koreluje z częstością zgłaszania
się na badania cytologiczne; internet jako źródło wiedzy na
temat proilaktyki raka szyjki macicy służy w większej mierze
najmłodszym respondentkom w wieku 18–33 lat; poziom
wiedzy badanych z zakresu czynników ryzyka oraz objawów
raka szyjki macicy jest niezadowalający.
słowa kluczowe
: rak szyjki macicy, proilaktyka, cytologia
about cervical cancer prevention mainly from a doctor,
midwife, women’s magazines, lealets / brochures and the
press (p = 0.02200).
conclusions
: Knowledge of respondents correlated with the
frequency of reporting for Pap testing; the internet is used as
a source of knowledge about cervical cancer prevention to
a greater extent by the youngest respondents, aged 18 – 33
years; the level of knowledge discovered in the area of risk
factors and symptoms of cervical cancer is unsatisfactory.
Key words
: cervical cancer, prevention, cytology
Wstęp
Od kilku lat częstotliwość wykrywania raka szyjki ma-
cicy w Polsce jest na stałym poziomie i wynosi ok. 4 tys.
przypadków rocznie [1].
Główną przyczyną rozwoju choroby jest zakażenie
wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV –
Human Papil-
loma Virus
), który przenoszony jest drogą płciową. Jeżeli
infekcja utrzymuje się ponad 2 lata, oznacza to związek
z typami wirusa o wysokim potencjale onkogennym [2].
Zakażenie HPV typu 16, 18 i 45, które samoczynnie nie
ustąpiło odpowiada za powstanie 90% płaskonabłon-
kowych i 75% gruczołowych raków szyjki macicy [3].
Do pozostałych czynników ryzyka rozwoju choroby
należą: wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego, częsta
zmiana partnerów seksualnych, wiek (największe ryzyko
zakażenia HPV między 18 a 28 rokiem życia), palenie
tytoniu, liczne ciąże i porody, przebyte zakażenie pochwy
wirusem
Herpes simplex
typu II
, Chlamydia,
długotrwałe
stosowanie doustnych tabletek antykoncepcyjnych, dieta
uboga w antyoksydanty (prowitamina A, witamina C,
karotenoidy), niski status socjoekonomiczny, CIN II, CIN
III w wywiadzie [2].
Diagnostyka raka szyjki macicy opiera się na wy-
konaniu i prawidłowej interpretacji wyniku rozmazu
cytologicznego, następnie kolposkopii i biopsji celowanej.
W przypadku stwierdzenia raka szyjki w zależności od
stopnia zaawansowania klinicznego stosuje się postępo-
wanie zgodne z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa
Ginekologicznego [4].
Do podstawowych metod proilaktyki raka szyjki ma-
cicy zalicza się regularne wykonywanie cytologii, szcze-
pienie dziewcząt i kobiet szczepionkami przeciwko HPV
oraz prowadzenie zasad bezpiecznego życia intymnego.
Istotną rolę w zakresie proilaktyki raka szyjki macicy
odgrywa edukacja zdrowotna kobiet. Celem edukacji
jest dostarczenie informacji na temat czynników ryzyka
raka szyjki macicy i możliwości eliminacji/unikania ich
w życiu codziennym kobiet, a także ukształtowanie w nich
nawyku regularnego wykonywania badań cytologicznych.
Introduction
For several years, the frequency of cervical cancer
detection in Poland has been constant at around four
thousand cases per year [1].
he main cause of the disease is infection with the
Human Papilloma Virus (HPV), which is transmitted
sexually. If the infection persists over two years this
indicates a relation with virus types of high oncogenic
potential [2]. Infection with HPV types 16, 18 and 45,
which has not cleared up by itself, is responsible for the
occurrence of 90% of squamous and 75% of adenomatous
cancers of the cervix [3]. Other risk factors of the disease
include: early initiation of sexual intercourse, frequent
change of sexual partners, age (the highest risk of HPV
infection being between 18 and 28 years), tobacco
smoking, number of pregnancies and births, history
of vaginal infection with
Herpes simplex
virus type II,
Chlamydia
, long-term use of oral contraceptive pills,
diets deicient in antioxidants (provitamin A, vitamin
C, carotenoids), low socioeconomic status, CIN II, CIN
III at interview [2].
Diagnosis of cervical cancer is based on the
implementation and correct interpretation of the result
of the cytological smear test, then a colposcopy and
guided biopsy. In the case of cervical cancer, depending
on the clinical stage, the recommendations of the Polish
Gynecological Society are followed [4].
he basic methods of cervical cancer prevention
include regular performance of Pap tests, vaccination of
girls and women with vaccine against HPV and conducting
a safe sex life. An important role in the prevention of
cervical cancer is played by women’s health education.
he purpose of education is to provide information on
the risk factors for cervical cancer and the potential to
eliminate/avoid them in women’s everyday life, along with
forming the habit of regular Pap testing.
Aim of the study
he aim of this study was to assess the knowledge and
health behaviors of women from the Podkarpacie related
to cervical cancer prevention.
cel pracy
Celem pracy była ocena wiedzy i zachowań zdrowotnych
kobiet z Podkarpacia odnośnie do proilaktyki raka szyjki
macicy.
313
Baran, Kornacka, Szela
Ocena wiedzy kobiet z Podkarpacia na temat proilaktyki raka szyjki macicy
Materiał i metoda
Badania zaprojektowano i przeprowadzono w ramach
działalności Studenckiego Koła Naukowego Położnych
działającego przy Wydziale Medycznym Uniwersytetu
Rzeszowskiego. Do badania włączono w sposób losowy
120 pełnoletnich respondentek, mieszkanek miasta
Rzeszowa i okolic. Badane zostały poinformowane
o anonimowości i celu badań, i po wyrażeniu zgody
ustnej zostały włączone do badania. Metodą zastosowaną
w pracy był autorski kwestionariusz ankiety zawierający
19 pytań, opracowany na potrzeby niniejszego badania.
Pytania ankietowe dotyczyły danych takich, jak: wiek,
wykształcenie, stan cywilny, miejsce zamieszkania, licz-
ba posiadanych dzieci, ilość przebytych porodów, wiek
zajścia w pierwszą ciążę, aktywność zawodowa, warunki
życiowe, stan wiedzy na temat proilaktyki raka szyjki
macicy. W końcowym etapie badania uzyskano 108 pra-
widłowo wypełnionych kwestionariuszy, które poddano
analizie statystycznej w oparciu o testy χ
2
, obierając
poziom istotności statystycznej jako p≤0,05.
Materials and methods
he study was designed and conducted as part of the work
of the Student Society for Midwifery Research working
at the Medical Faculty of the University of Rzeszów. he
study included a randomly selected 120 adult respondents,
residents of the city of Rzeszow and the surrounding area.
Patients were informed of their anonymity and the aims
of the research, and ater verbal consent was given they
were included in the study. he method used in the work
was the author’s questionnaire containing 19 questions
developed for this study. Survey questions related to data
such as age, education, marital status, place of residence,
number of children, number of births, age at start of
irst pregnancy, occupation, living conditions, and state
of knowledge about the prevention of cervical cancer.
In the inal stage of the study 108 correctly completed
questionnaires were obtained, which were statistically
analyzed based on χ
2
tests, with the level of statistical
signiicance set at p ≤ 0.05.
results
he largest group of women participating in the study was
women in the age group 18–33 years (63 respondents).
he smallest group, on the other hand, was women in the
range of 48–63 years (17 respondents). he study group
consisted predominantly of married women (65.74%),
followed by single women (25.93%). The smallest
groups were: divorced (1.85%), cohabiting (1.85%) and
widowed (4.63%). The largest group of respondents
lived in villages (38.89%), followed by towns up to 100
thousand residents (36.11%), and cities of population
more than 100 thousand (25%). he largest group of
interviewees were educated at primary or secondary level
(41.67%), followed by Bachelor’s or higher (37.96%) and
vocational (20.37%). he respondents described their
living conditions mainly as good (55.56%) or average
(28.7%). A much smaller group of women assessed this
as very good (12.04%) or poor (3.7%). he respondents
primarily worked professionally (48.15%) or were studying
(25%). Some of the women were, however, unemployed
(12.04%), housewives (11.11%) or were dependent on
their husbands (3.7%).
A relationship between age and source of acquisition
of knowledge about cervical cancer was demonstrated.
he Internet is to a greater extent a source of knowledge
for subjects in the youngest age group, i.e. 18–33 years.
However, the majority of respondents derive knowledge
from other sources, such as a doctor, midwife, women’s
magazines, lealets / brochures and the press (p = 0.02200).
he data are presented in Figure 1.
Analyzing the education of patients and the frequency
of reporting for regular gynecological visits, it was shown
that the subjects with Bachelor’s or higher education
form the largest group of women who report for them
regularly once a year. An equally large group of women
Wyniki
Najliczniejszą grupę kobiet biorących udział w badaniu
stanowiły kobiety w grupie wiekowej 18–33 lat (63 re-
spondentki). Najmniejszą grupą były natomiast kobiety
z przedziału 48–63 lat (17 respondentek). W badanej gru-
pie dominowały mężatki (65,74%) i osoby stanu wolnego
(25,93%). Najmniej natomiast było rozwódek (1,85%),
kobiet pozostających w nieformalnym związku (1,85%)
i owdowiałych (4,63%). Respondentki zamieszkiwały
głównie wieś (38,89%), a następnie miasta do 100 tys.
mieszkańców (36,11%) i powyżej 100 tys. mieszkańców
(25%). Badane miały głównie wykształcenie podstawowe
lub średnie (41,67%), a następnie licencjackie lub wyż-
sze (37,96%) oraz zawodowe (20,37%). Ankietowane
określały swoje warunki życiowe głównie jako dobre
(55,56%) oraz średnie (28,7%). Zdecydowanie mniejsza
grupa kobiet oceniła je jako bardzo dobre (12,04%) oraz
złe (3,7%). Respondentki głównie pracowały zawodowo
(48,15%) oraz studiowały (25%). Część kobiet była na-
tomiast bezrobotna (12,04%), prowadziła gospodarstwo
domowe (11,11%) i pozostawała na utrzymaniu męża
(3,7%).
Wykazano zależność pomiędzy wiekiem a źródłem
pozyskiwania wiedzy na temat raka szyjki macicy. Internet
w większej mierze stanowił źródło wiedzy dla badanych
z najmłodszej grupy wiekowej, tj. 18–33 lat. Mimo to
większość respondentek czerpie wiedzę z innych źródeł,
takich jak lekarz, położna, czasopisma kobiece, ulotki/
broszury, prasa (p=0,02200). Dane prezentuje rycina 1.
Analizując wykształcenie badanych a częstotliwość
zgłaszania się na regularne wizyty ginekologiczne, wyka-
zano, iż badane z wykształceniem wyższym lub licencjac-
kim stanowią najliczniejsza grupę kobiet zgłaszających się
na nie regularnie raz w roku. Równie duża grupa kobiet
3
14
Prz. Med. Uniw. Rzesz. Inst. Leków, 2013, 3, 311–318
tab. 1. charakterystyka badanej grupy
tab. 1. the proile of study group
czynniki socjalno-demograiczne / social-demographic factor
n
%
Miejsce zamieszkania
Place of residence
miasto do 100 tys. mieszk.
town up to 100 thousand inhabitants
39
36,11
miasto pow. 100 tys. mieszk.
city above 100 thousand inhabitants
27
25,00
wieś / village
42
38,89
Wiek
Age
18–33 lat
63
58,33
33–48 lat
28
25,93
48–63 lat
17
15,74
Wykształcenie
Education
podstawowe lub średnie / primary or secondary
45
41,67
zawodowe / vocational
22
20,37
licencjat lub wyższe / Bachelor’s or higher
41
37,96
Stan cywilny
Marital status
panna / single
28
25,93
mężatka / married
71
65,74
nieformalny związek / cohabiting
2
1,85
rozwiedziona / divorced
2
1,85
wdowa / widowed
5
4,63
Aktywność zawodowa
Occupation
student
27
25,00
bezrobotna / unemployed
13
12,04
praca zawodowa / professional
52
48,15
gospodarstwo domowe / housewife
12
11,11
utrzymanie męża / maintained by husband
4
3,70
Warunki życiowe
Living conditions
trudne / diicult
4
3,70
średnie / average
31
28,70
dobre / good
60
55,56
bardzo dobre / very good
13
12,04
z wykształceniem średnim lub podstawowym deklarowa-
ła regularne wykonywanie badań cytologicznych, choć
jednocześnie w tej grupie wiekowej jest najwięcej kobiet
nieumiejących wskazać, kiedy ostatnio były u ginekologa
(p=0,00847). Dane prezentuje rycina 2.
Kolejno poddano analizie opcje odpowiedzi na
szczegółowe pytania dotyczące czynników ryzyka i zna-
jomości objawów chorobowych. Tylko 1/5 badanych
potrafiła wskazać związek pomiędzy zachowaniami
ryzykownymi, tj. częstą zmianą partnerów a możliwością
wystąpienia dolegliwości w postaci krwawień po stosunku
(p=0,03258). Dane pokazuje rycina 3.
Regularnie raz w roku na pobranie cytologii zgłasza
się ok. 61,7% grupy kobiet z dobrą znajomością zasad
proilaktyki i połowa respondentek z niewystarczającą
wiedzą. Druga połowa badanych z deicytową wiedzą
nie zgłasza się na badania cytologiczne lub robi to zbyt
rzadko (ryc. 4).
with secondary or primary education declared having Pap
tests at regular intervals, but at the same time there are in
this group the most women who are not able to indicate
when they last visited a gynecologist (p = 0.00847). he
data are presented in Figure 2.
Subsequently an analysis was carried out of the
answers to speciic questions regarding risk factors and
knowledge of symptoms. Only
1
/
5
of respondents could
indicate the relationship between risk behaviors, such
as frequent change of partners, and the possibility of
symptoms in the form of bleeding ater intercourse (p =
0.03258). Figure 3 shows the data.
Regular annual Pap tests are taken by 61.7% of the
group of women with a good knowledge of the principles
of prevention, and by half of the respondents with
insuicient knowledge. he second half of the respondents
with inadequate knowledge do not report for Pap tests or
do it too rarely (Fig. 4).
 315
Baran, Kornacka, Szela
Ocena wiedzy kobiet z Podkarpacia na temat proilaktyki raka szyjki macicy
45
40
35
30
25
15
42
25
20
2
48-63
15
21
3
33-48
10
5
18-33
0
inne
internet
ryc. 1. zależność pomiędzy wiekiem a pozyskiwaniem wiedzy na temat proilaktyki raka szyjki macicy z Internetu
(p=0,02200)
Fig. 1. relation between respondent’s age and acquisition of information about cervical cancer prevention from the
Internet
35
30
33
25
20
32
15
6
12
10
2
licencjat LUB wyższe
6
11
4
zawodowe
5
2
podstawowe LUB średnie
0
nie zgłaszam się
wcale LUB nie
pamiętam
raz na trzy lata
LUB pięć lat
raz na rok
ryc. 2. zależność pomiędzy wykształceniem respondentek a częstością zgłaszania się na wizyty ginekologiczne
(p=0,00847)
Fig. 2. relation between respondent’s education status and frequency of gynaecological appointments (p=0,00847)
  [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl