Ocena zawartości wybranych ...

Ocena zawartości wybranych metali ciężkich w kaszkach błyskawicznych dla niemowląt i małych dzieci (Hęś ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
N
auka
P
rzyroda
T
echnologie
2010
Tom 4
Zeszyt 2
Dział: Nauki o Żywności i Żywieniu
Copyright ©Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
M
ARZANNA
H
ĘŚ
,
J
USTYNA
N
ADOLNA
Katedra Technologii Żywienia Człowieka
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
OCENA ZAWARTOŚCI WYBRANYCH METALI CIĘŻKICH
W KASZKACH BŁYSKAWICZNYCH DLA NIEMOWLĄT
I MAŁYCH DZIECI
Streszczenie.
Produkty przeznaczone do spożycia przez niemowlęta i małe dzieci muszą się
charakteryzować odpowiednią wartością odżywczą, czystością mikrobiologiczną i chemiczną.
Niezwykle ważne jest kontrolowanie zawartości zanieczyszczeń w wyrobach przeznaczonych dla
tej grupy wiekowej, ponieważ pobranie nawet niewielkich ilości substancji toksycznych może
spowodować w organizmie nieodwracalne zmiany. W pracy przedstawiono wyniki badań zawar-
tości ołowiu, kadmu, arsenu i rtęci w kaszkach błyskawicznych dla niemowląt i małych dzieci.
Przebadano cztery kaszki błyskawiczne: kaszkę ryżową, kaszkę ryżową z malinami, kaszkę man-
nę na mleku modyfikowanym oraz kaszkę mleczno-ryżową z kakao. Oznaczenie zawartości
ołowiu i kadmu przeprowadzono techniką płomieniowej absorpcyjnej spektrometrii atomowej,
rtęci – metodą bezpłomieniowej absorpcyjnej spektrometrii atomowej, natomiast arsenu – metodą
płomieniowej absorpcyjnej spektrometrii atomowej z wykorzystaniem generacji wodorków.
Wykazano, że wszystkie produkty poddane ocenie były wolne od zanieczyszczeń ołowiem
i rtęcią. Poziomy akumulacji pozostałych metali ciężkich (kadmu, arsenu) mieściły się w dopusz-
czalnych granicach.
Słowa kluczowe:
produkty dla niemowląt, ołów, kadm, rtęć, arsen
Wstęp
W ciągu ostatnich kilkunastu lat, w wyniku postępu technologicznego i wiedzy
z zakresu żywienia człowieka, nastąpił znaczny wzrost produkcji i poszerzenie asorty-
mentu w sektorze tzw. żywności specjalnego żywieniowego przeznaczenia, do której
zalicza się dietetyczne środki spożywcze przeznaczone do żywienia niemowląt i małych
dzieci. Środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego to taki produkt,
który ze względu na specjalny skład lub sposób przygotowania służy zaspokajaniu
szczególnych potrzeb żywieniowych osób, których procesy trawienia i metabolizmu są
2
Hęś M., Nadolna J., 2010. Ocena zawartości wybranych metali ciężkich w kaszkach błyskawicznych dla niemowląt
i małych dzieci. Nauka Przyr. Technol. 4, 2, #18.
zachwiane i które ze względu na specjalny stan fizjologiczny powinny kontrolować
spożycie określonych substancji w żywności, a także produkt przeznaczony dla nie-
mowląt i małych dzieci (S
ZPONAR
2001).
Produkty przeznaczone do spożycia przez niemowlęta i małe dzieci muszą się cha-
rakteryzować odpowiednią wartością odżywczą, czystością mikrobiologiczną i che-
miczną. Zawartość zanieczyszczeń chemicznych i mikrobiologicznych stanowi kryte-
rium bezpieczeństwa i jakości zdrowotnej żywności, co wzbudza coraz większe zainte-
resowanie konsumentów.
Zanieczyszczenia przemysłowe i środowiskowe są głównym źródłem zanieczysz-
czeń chemicznych występujących w produktach żywnościowych. Zaliczamy do nich
m.in. metale ciężkie (w postaci związków nieorganicznych bądź organicznych). Ich
obecność w żywności nawet w ilościach śladowych stanowi poważne zagrożenie dla
zdrowia ludzi. Działanie tych związków charakteryzuje się odległymi w czasie skutka-
mi. Przy małym stopniu narażenia objawy nie występują od razu, lecz dopiero po upły-
wie miesięcy, a nawet lat czy pokoleń. Wczesne zmiany w organizmie można zaobser-
wować na poziomie fizjologicznym czy biochemicznym. Metale ciężkie wpływają na
biodostępność i metabolizm mikroelementów. Działają neurotoksycznie, nefrotoksycz-
nie, rakotwórczo, zaburzają funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, kostnego,
przenikają przez barierę krew–łożysko (W
OJCIECHOWSKA
-M
AZUREK
i
IN
. 2006 a, G
A-
WLIK
i
IN
. 1999, D
UFAULT
i
IN
. 2009).
Pierwiastki szkodliwe dla zdrowia można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej za-
licza się pierwiastki szkodliwe w nadmiarze (mikroelementy), tj. miedź (Cu), cynk (Zn),
żelazo (Fe), kobalt (Co), mangan (Mn), chrom (Cr), nikiel (Ni), molibden (Mo) oraz
selen (Se). Drugą grupę stanowią pierwiastki szkodliwe w każdym stężeniu: ołów (Pb),
kadm (Cd), rtęć (Hg), arsen (As). Kumulują się one w organizmie: ołów głównie
w tkance kostnej, kadm – w tkance korowej nerek i wątrobie, związki metylortęciowe –
w tkance mózgowej (W
OJCIECHOWSKA
-M
AZUREK
i
IN
. 2006 a).
Niemowlęta i małe dzieci stanowią grupę, w której pobranie tych pierwiastków, na-
wet w śladowych ilościach, może powodować nieodwracalne zmiany, szczególnie
w ośrodkowym układzie nerwowym. Jest to spowodowane m.in. większym niż u doro-
słych wchłanianiem metali z przewodu pokarmowego, szybszym przebiegiem procesów
metabolicznych, nie w pełni rozwiniętymi procesami detoksykacyjnymi organizmu,
deficytem żelaza i witaminy D, nie w pełni rozwiniętą barierą krew–mózg (W
OJCIE-
CHOWSKA
-M
AZUREK
i
IN
. 2006 a).
W związku z niebezpieczeństwem, jakie niesie ze sobą zanieczyszczenie żywności
metalami ciężkimi, ich poziom, szczególnie w produktach spożywczych przeznaczo-
nych dla niemowląt i małych dzieci, powinien być stale monitorowany. Z tego powodu
podjęto niniejsze badania. Celem pracy było oznaczenie zawartości ołowiu, kadmu,
arsenu i rtęci w wybranych kaszkach błyskawicznych przeznaczonych do żywienia
niemowląt i małych dzieci oraz ocena tych produktów pod kątem zanieczyszczenia tymi
metalami ciężkimi.
3
Hęś M., Nadolna J., 2010. Ocena zawartości wybranych metali ciężkich w kaszkach błyskawicznych dla niemowląt
i małych dzieci. Nauka Przyr. Technol. 4, 2, #18.
Materiał i metody
Badaniom poddano cztery kaszki błyskawiczne dla niemowląt i małych dzieci: kaszkę
ryżową, kaszkę ryżową z malinami Bobovita, kaszkę mannę na mleku modyfikowanym
Bobovita oraz kaszkę mleczno-ryżową z kakao. Badania obejmowały oznaczanie zawar-
tości ołowiu i kadmu techniką płomieniowej absorpcyjnej spektrometrii atomowej (S
TAR-
SKA
i
IN
. 1996), rtęci – metodą bezpłomieniowej absorpcyjnej spektrometrii atomowej
(L
UDWICKI
1990) i arsenu – metodą płomieniowej absorpcyjnej spektrometrii atomowej
z wykorzystaniem generacji wodorków (B
RULIŃSKA
-O
STROWSKA
i
IN
. 2005).
W tabelach 1 i 2, zawierających dane dotyczące zawartości metali w badanych
próbkach, przedstawiono wartości liczbowe GO (granica oznaczalności) i GW (granica
wykrywalności), którym odpowiadają kolorowe linie, odpowiednio zielona i czerwona,
na rysunkach 1, 2, 3, 4.
Wyniki i dyskusja
Do obliczenia zawartości ołowiu w produkcie wykorzystano wartość granicy wy-
krywalności metodą analityczną, co dało wyniki poniżej 0,03 mg/kg produktu (tab. 1).
Ponieważ wyniki te plasowały się poniżej granicy wykrywalności (tab. 2, rys. 1), prak-
tycznie oznacza to, że w badanym materiale ołowiu nie stwierdzono.
Badane odżywki różniły się pod względem zawartości kadmu i tylko w kaszce z ma-
linami zawartość ta kształtowała się poniżej granicy oznaczalności (tab. 2, rys. 2). Stę-
żenie kadmu w badanych próbkach kaszek wynosiło od < 0,008 mg/kg w kaszce ryżo-
wej z malinami do 0,02 mg/kg w kaszce ryżowej i kaszce mleczno-ryżowej z kakao.
W kaszce mannie na mleku modyfikowanym zawartość kadmu kształtowała się na
poziomie 0,01 mg/kg (tab. 1).
Tabela 1. Stężenia metali ciężkich w kaszkach błyskawicznych dla niemowląt i małych dzieci
w przeliczeniu na 1 kg produktu (mg)
Table 1. Heavy metals concentration in instant gruels intended for infants and small children
expressed in 1 kg of product (mg)
Rodzaj kaszki
Ołów
Kadm
Rtęć
Arsen
Ryżowa
< 0,03
0,02
< 0,005
0,07
Manna na mleku modyfikowanym
< 0,03
0,01
< 0,005
< 0,03
Ryżowa z malinami
< 0,03
< 0,008
< 0,005
0,06
Mleczno-ryżowa z kakao
< 0,03
0,02
< 0,005
< 0,03
Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że stężenia arsenu w próbkach ba-
danego materiału kształtowały się od wartości poniżej granicy wykrywalności w przy-
padku kaszki manny na mleku modyfikowanym i kaszki mleczno-ryżowej z kakao do
wartości powyżej granicy oznaczalności w kaszce ryżowej i kaszce ryżowej z malinami.
W kaszce mannie na mleku modyfikowanym i w kaszce mleczno-ryżowej z kakao nie
4
Hęś M., Nadolna J., 2010. Ocena zawartości wybranych metali ciężkich w kaszkach błyskawicznych dla niemowląt
i małych dzieci. Nauka Przyr. Technol. 4, 2, #18.
Tabela 2. Zawartość ołowiu i kadmu w kaszkach błyskawicznych dla niemowląt i małych dzieci
(μg/ml)
Table 2. Lead and cadmium content in instant gruels intended for infants and small children (μg/ml)
Ołów
Kadm
Rodzaj kaszki
GW
GO
stężenie
GW
GO
stężenie
Ryżowa
0,0230
0,0450
< 0,0230
0,0030
0,0065
0,0175
0,0230
0,0450
< 0,0230
0,0030
0,0065
0,0185
Manna na mleku mody-
fikowanym
0,0230
0,0450
< 0,0230
0,0030
0,0065
0,0080
0,0230
0,0450
< 0,0230
0,0030
0,0065
0,0075
Ryżowa z malinami
0,0230
0,0450
< 0,0230
0,0030
0,0065
< 0,0065
0,0230
0,0450
< 0,0230
0,0030
0,0065
< 0,0065
Mleczno-ryżowa z kakao
0,0230
0,0450
< 0,0230
0,0030
0,0065
0,0180
0,0230
0,0450
< 0,0230
0,0030
0,0065
0,0180
0,046
0,023
0,018
0,012
0
0
0,001
0
0
0
0
Ryżowa
Manna
Z malinami
Z kakao
Rys. 1. Zawartość ołowiu w kaszkach błyskawicznych dla niemowląt
i małych dzieci (μg/ml)
Fig. 1. Lead content in instant gruels intended for infants and small
children (μg/ml)
stwierdzono obecności tego pierwiastka (tab. 3, rys. 3). Do obliczeń wykorzystano war-
tość granicy wykrywalności, co dało wynik poniżej 0,03 mg/kg produktu. W kaszce
ryżowej i kaszce ryżowej z malinami stężenie arsenu wynosiło odpowiednio 0,07 mg/kg
i 0,06 mg/kg (tab. 1).
Na podstawie przeprowadzonych analiz stwierdzono, że stężenie rtęci w próbkach
badanego materiału plasowało się poniżej granicy wykrywalności, co oznacza, że obec-
ności tego pierwiastka nie stwierdzono (tab. 3, rys. 4). Badane kaszki błyskawiczne dla
niemowląt i małych dzieci były wolne od zanieczyszczenia rtęcią (< 0,005 mg/kg)
(tab. 1).
5
Hęś M., Nadolna J., 2010. Ocena zawartości wybranych metali ciężkich w kaszkach błyskawicznych dla niemowląt
i małych dzieci. Nauka Przyr. Technol. 4, 2, #18.
0,0195
0,0175
0,0180 0,0180
0,013
0,0080
0,0075
0,0065
0,0055
0,0050
0
Ryżowa
Manna
Z malinami
Z kakao
Rys. 2. Zawartość kadmu w kaszkach błyskawicznych dla niemowląt
i małych dzieci (μg/ml)
Fig. 2. Cadmium content in instant gruels intended for infants and
small children (μg/ml)
Tabela 3. Zawartość arsenu i rtęci w kaszkach błyskawicznych dla niemowląt i małych dzieci
(ng/ml)
Table 3. Arsenic and mercury content in instant gruels intended for infants and small children
(ng/ml)
Arsen
Rtęć
Rodzaj kaszki
GW
GO
stężenie
GW
GO
stężenie
Ryżowa
0,4442
0,8884
1,0500
0,2300
0,4700
< 0,230
0,4442
0,8884
1,1130
0,2300
0,4700
< 0,230
Manna na mleku mody-
fikowanym
0,4442
0,8884
< 0,4442
0,2300
0,4700
< 0,230
0,4442
0,8884
< 0,4442
0,2300
0,4700
< 0,230
Ryżowa
z malinami
0,4442
0,8884
< 0,8884
0,2300
0,4700
< 0,230
0,4442
0,8884
1,0215
0,2300
0,4700
< 0,230
Mleczno-ryżowa z kakao
0,4442
0,8884
< 0,4442
0,2300
0,4700
< 0,230
0,4442
0,8884
< 0,4442
0,2300
0,4700
< 0,230
Zestawienie uzyskanych wyników dotyczących stężenia ołowiu, kadmu, arsenu
i rtęci w badanych kaszkach błyskawicznych dla niemowląt i małych dzieci przedsta-
wiono w tabeli 1. Dopuszczalne ilości ołowiu, kadmu, arsenu i rtęci zgodne z Rozpo-
rządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 13 stycznia 2003 r. (R
OZPORZĄDZENIE
... 2003)
przedstawiono w tabeli 4. Należy wspomnieć, iż Rozporządzenie to nie jest dokumen-
tem aktualnym. Na dzień dzisiejszy nie ma aktu prawnego, który określałby dopusz-
czalne ilości metali ciężkich w kaszkach dla niemowląt i małych dzieci. Otrzymane
wyniki są zgodne z do niedawna obowiązującymi normatywami. W przypadku kadmu
tylko kaszka ryżowa z malinami cechowała się zawartością tego pierwiastka poniżej
0,0185
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl