OCHRONY STRAŻACKIE

OCHRONY STRAŻACKIE, bhp, ochrona indywidualna, OCHRONY INDYWID

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
BEZPIECZEŃSTWO PRACY 9/2007
dr in¿. GRZEGORZ OWCZAREK
mgr in¿. KRZYSZTOF £Ê¯AK
mgr in¿. GRZEGORZ GRALEWICZ
Centralny Instytut Ochrony Pracy
– Pañstwowy Instytut Badawczy
Unia europejska
Projekt współfinansowany
ze środków
Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego
Koncepcja systemu monitorowania
wybranych parametrów
fizjologicznych
podczas pracy
w odzie¿y stra¿ackiej
W artykule omówiono koncepcjê monito-
rowania wybranych parametrów w czasie
prac wykonywanych w odzie¿y stra¿ackiej.
W projektowanych systemach informacja
o przekroczeniu dopuszczalnych wartości
mierzonych parametrów powinna byæ dostêp-
na dla u¿ytkownika oraz osób dowodz¹cych
akcj¹ ratownicz¹ na szczeblu interwencyjnym.
Wyposa¿enie takiego systemu w algorytm
pozwalaj¹cy na korelacjê informacji otrzymywa-
nych „od stra¿aka” ze stosownymi procedurami
bezpieczeñstwa ma na celu u³atwienie podjêcia
w³aściwej decyzji, dotycz¹cej pozostawienia lub
wycofania go z zagro¿onej strefy.
Monitoring selected parameters during
work in firefighters’ clothing
This article discusses a concept of monitoring selected
parameters during work in firefighters’ clothing. In the
designed systems, information on permissible values
of the measured parameters being exceeded should
be accessible to the users and to the commanding
officers at an intervention level. An algorithm – part
of such a system – would make it possible to correlate
information from the firefighters and suitable safety
procedures and would thus help in making correct
decision regarding leaving firefighters in a danger zone
or withdrawing them.
Wprowadzenie
Podczas wykonywania prac wymagaj¹-
cych du¿ej aktywności fizycznej w przypad-
ku stosowania odzie¿y ochronnej i innych
środków ochrony indywidualnej mo¿e mieæ
miejsce nadmierne obci¹¿enie organizmu,
a przede wszystkim uk³adu sercowo-na-
czyniowego i systemu termoregulacyjnego.
Istotnym czynnikiem jest tu charakter
wykonywanej pracy i jej natê¿enie w czasie
[1-7]. Istnieje zatem uzasadniona potrzeba
monitorowania wybranych funkcji ¿ycio-
wych u¿ytkowników odzie¿y ochronnej,
aby śledziæ reakcje organizmu na trudne wa-
runki pracy i eliminowaæ z wyprzedzeniem
negatywne ich skutki. Pozwoli to równie¿
na unikniêcie zagro¿eñ, spowodowanych
nieodczuwalnym lub źle ocenionym spad-
kiem wydolności organizmu.
Przyk³adem grupy zawodowej, dla której
monitorowanie parametrów mo¿e mieæ
bardzo du¿e znaczenie s¹ stra¿acy. Jak wy-
nika z informacji o stanie bezpieczeñstwa
po¿arowego [5], obci¹¿enie prac¹ stra¿aków
wzros³o znacz¹co z uwagi na wykonywanie
zadañ w zakresie ratownictwa technicznego,
chemicznego, ekologicznego i medycznego.
Kontrola podstawowych funkcji organizmu
sprzê¿ona z inteligentnymi systemami
reagowania na narastaj¹ce zagro¿enia,
mo¿e niejednokrotnie uratowaæ ludzkie
¿ycie [9,10]. Mo¿liwośæ pomiaru
„on line”
takich parametrów, jak temperatura: cia³a,
pod odzie¿¹, otoczenia, czy te¿ czêstośæ
akcji serca oraz detekcja stanu ruch/bezruch
w powi¹zaniu z systemem informowania
o aktualnych wartościach mierzonych pa-
rametrów pozwoli na stworzenie systemu
monitorowania stra¿aków w warunkach
ekstremalnego zagro¿enia. Przekazywanie
informacji uzyskanej z czujników umiesz-
czonych w odzie¿y stra¿ackiej do centrum
nadzoru na szczeblu interwencyjnym od-
bywaæ siê bêdzie drog¹ radiow¹.
Monitorowanie wybranych
parametrów fizjologicznych
Kszta³tuj¹ca siê nowa dziedzina wiedzy,
określana czêsto mianem tekstroniki, bêd¹ca
synergicznym po³¹czeniem w³ókiennictwa,
elektroniki i informatyki z mo¿liwości¹ wy-
korzystania wiedzy z zakresu automatyki
i metrologii, daje podstawy do badañ nad
zastosowaniem tekstronicznych uk³adów
8
BEZPIECZEŃSTWO PRACY 9/2007
do monitorowania parametrów fizjolo-
gicznych w czasie rzeczywistym. Wynika
to z obszaru praktycznych zastosowañ
urz¹dzeñ tesktronicznych, jakim jest fizyczne
integrowanie mikroelektroniki i mikroczuj-
ników z konstrukcjami w³ókienniczo-odzie-
¿owymi.
Obecnie systemy aktywnego monito-
rowania cz³owieka podczas wykonywania
czynności zawodowych wystêpuj¹ prawie
wy³¹cznie w elitarnych, zawodowych
jednostkach militarnych. W placówkach
badawczych Unii Europejskiej prowadzone
s¹ m.in. badania nad nowymi metodami
inkorporowania elementów elektroniki
zintegrowanej do nowoczesnych materia-
³ów w³ókienniczych i gotowych wyrobów
odzie¿owych. W Niemczech prowadzone
s¹ badania zastosowania czujników tem-
peratury do określenia stopnia zniszczenia
odzie¿y dla stra¿aków, w celu szacowania
stopnia i rozleg³ości poparzeñ. W Belgii
badane s¹ czujniki czêstości oddechu
umieszczane w materiale bielizny dla
noworodków i astronautów. Równie¿
w Polsce prowadzone s¹ prace, których
celem utylitarnym jest wytworzenie ubrania
stra¿ackiego nowej generacji z tekstronicz-
nym systemem monitorowania wybranych
parametrów fizjologicznych, maj¹cych
wp³yw na bezpieczeñstwo i stan zdrowia
stra¿aka.
Nowości¹ ubrania tekstronicznego
– opracowywanego w ramach projektu
SPO-WKP – jest stworzenie systemu moni-
toruj¹cego podstawowe funkcje organizmu,
umieszczonego w tym nowym wyrobie,
zapewniaj¹cym poczucie komfortu przy
zachowaniu wysokiego poziomu ochrony
(konieczne dla odzie¿y ochronnej).
Parametrami, które przewiduje siê mo-
nitorowaæ s¹:
– temperatura cia³a
– temperatura pod odzie¿¹
– temperatura zewnêtrzna
– czêstośæ akcji serca
– mobilnośæ (ruch/bezruch) stra¿aka.
Proponowane zakresy pomiarowe dla
monitorowanych parametrów przedsta-
wiono w tabeli.
Tekstroniczne uk³ady do monitorowa-
nia wymienionych parametrów, w które
proponuje siê wyposa¿yæ ubranie stra¿aka,
stanowiæ bêd¹ źród³o danych wejściowych
do systemu monitorowania, dla którego
przewidziany jest nastêpuj¹cy algorytm
podstawowy:
Tabela
ZAKRESY POMIAROWE MONITOROWANYCH PARAMETRÓW
Measurement ranges of monitoring parameters
Lp.
Monitorowane parametry
Sposób oceny/zakres pomiarowy
1.
detekcja bezruchu i identyfikacja miejsca
dwustanowy; ruch, bezruch
2.
temperatura zewnêtrzna
pomiar punktowy; zakres od –15
o
C do 150
o
C
3.
temperatura skóry
pomiar punktowy od 1 do 4 miejsc; zakres od 30
o
C
do 50
o
C
4.
temperatura pod odzie¿¹
pomiar punktowy od 1 do 4 miejsc; zakres od 10
o
C
do 70
o
C
5.
czêstośæ akcji serca
czujnik umieszczony np. na nadgarstku; zakres od 30
do 200 uderzeñ/min
1) zebranie sygna³ów o:
– podstawowych parametrach fizjolo-
gicznych cz³owieka (np. temperatura środo-
wiska pod odzie¿¹ i temperatura cia³a)
– stanie jego aktywności fizycznej (stan
ruch/bezruch w uk³adzie 0-1)
– środowisku zewnêtrznym (tempera-
tura),
2) analiza sygna³ów z poz. 1.,
3) proces decyzyjny dotycz¹cy dalszego
postêpowania u¿ytkownika lub jego ewaku-
acji z miejsca zagro¿enia (samodzielnie lub
z pomoc¹ osób ubezpieczaj¹cych).
Koncepcja systemu
Funkcja monitorowania jest realizowana
przez zebranie informacji o chwilowych
wartościach wielkości mierzonych na poje-
dynczym u¿ytkowniku odzie¿y, a nastêpnie
wys³anie ich drog¹ radiow¹ do centrum
nadzorowania na szczeblu interwencyj-
nym znajduj¹cego siê w wozie stra¿ackim.
Rys. 1. Koncepcja systemu komunikacji bezpośredniej pomiêdzy odzie¿¹ stra¿ack¹ a central¹ nadzoru na szczeblu
interwencyjnym
Fig. 1. A concept of a direct communication system between firefighters’ clothing and the commanding officers
at an intervention level
9
 BEZPIECZEŃSTWO PRACY 9/2007
Nadajnik radiowy odbiera dane ze wszystkich
modu³ów w systemie (WLAN). Nastêpnie
dane s¹ przesy³ane do komputera steruj¹-
cego centrali, który w czasie rzeczywistym
analizuje rozwój sytuacji i pomaga w podej-
mowaniu bie¿¹cych decyzji o konieczności
i sposobie ewentualnej ewakuacji stra¿aka.
Koncepcjê takiego systemu przedstawiono
na rysunku 1 (str. 9.).
Jako standard ³¹czności bezprzewodowej
przyjêto standard
ZigBee.
Jego realizacjê
oparto na modu³ach JN5121-Z01-M02.
Blokowy schemat wykonawczy systemu
przedstawiono na rysunku 2.
Sygna³y z czujników pomiarowych
przekazywane s¹ do magistrali sygna³owo-
-zasilaj¹cej. Przetworzony sygna³ z magistrali
trafia do osobistego uk³adu pomiarowego,
z którego sygna³ mo¿e byæ kierowany
do uk³adu informuj¹cego o zagro¿eniach,
bezpośrednio samego stra¿aka (tzw. osobi-
sty sygnalizator) lub do uk³adu koduj¹cego
zbierane sygna³y, w celu przes³ania ich drog¹
radiow¹ (nadajnik) do centrali nadzoru.
W przypadku alarmowego przekroczenia
wartości mierzonych czujnikami sygna³
osobistego uk³adu pomiarowego uruchomi
system alarmowy. Przetworniki umieszczone
w materiale, np. w³ókninowym, stanowiæ
bêd¹ modu³ zintegrowany z ubiorem stra-
¿aka b¹dź z mo¿liwości¹ ³atwego od³¹czenia
od ubioru.
W sk³ad systemu wchodz¹ nastêpuj¹ce
elementy sk³adowe:
– zespó³ czujników uformowanych
w uk³ady do pomiaru: temperatur, stanu
ruch/bezruch oraz czêstości serca
– uk³ad zbierania, przetwarzania i gro-
madzenia danych uzyskiwanych z uk³adów
pomiarowych, umieszczonych w wewnêtrz-
nej kieszeni kombinezonu stra¿aka zawiera-
j¹cego radiowy modu³ nadawczy
– uk³ad odbiorczy po³¹czony za pomoc¹
interfejsu USB do centrum nadzoru.
Sercem systemu jest uk³ad zbierania
i przetwarzania danych otrzymywanych
z poszczególnych uk³adów pomiarowych.
Do jego podstawowych zadañ nale¿y:
– komunikacja z czujnikami temperatury
(standard 1-wire)
– komunikacja z uk³adem do pomiaru
czêstości akcji serca
– komunikacja z uk³adem do detekcji
stanu ruch bezruch
– transmisja danych do uk³adu odbiorcze-
go umieszczonego w „centrum nadzoru”
– sygnalizacja za pomoc¹ sygna³u dźwiê-
kowego i wibracyjnego (umieszczona
w ubiorze stra¿ackim) przekroczenia sta-
nów alarmowych mierzonych sygna³ów
fizjologicznych.
Zadaniem proponowanego rozwi¹zania
jest wiêc zapewnienie najefektywniejszego
sposobu kontroli i samokontroli stanu fizjo-
logicznego stra¿aka z uwzglêdnieniem wa-
runków otoczenia i ciê¿kości pracy (wydatek
energetyczny organizmu i wynikaj¹ce z niego
obci¹¿enie organizmu) podczas wykonywa-
nia zadañ w czasie akcji ratowniczych oraz
mo¿liwości analizy zebranych danych w celu
doskonalenia organizacji i prowadzenia akcji
ratunkowych. Informacje o wartościach
krytycznych monitorowanych parametrów
s¹ równie¿ dostêpne dla samego stra¿aka.
PIŚMIENNICTWO
[1] G. Bartkowiak
Metoda badania przenikania ciep³a
„na sucho” i „na mokro” przez materia³y odzie¿owe
.
„Ergonomia”, 1997, t. 20 nr 1
[2] G. Bartkowiak
W³aściwości biofizyczne materia³ów
na odzie¿ ochronn¹
. „Bezpieczeñstwo Pracy” 7-8(324-
-325)1998
[3] G. Bartkowiak, A. Marsza³ek
Dwustopniowy model
badania w³aściwości biofizycznych odzie¿y ochronnej
.
„Przegl¹d W³ókienniczy” 3/1999, s. 9
[4] G. Bartkowiak
Liquid sorption in two- layer textiles
designed for use under hermetic protective barrier
.
“Fibres and Textiles in Eastern Europe” 4/2000
[5] G. Bartkowiak
Role of physical parameters of sub-
barrier textile packet in formation of microclimate under
protective barrier clothig
. Zeszyty Naukowe Politechniki
£ódzkiej W³ókiennictwo nr 59, £ódź 2000
[6] G. Bartkowiak
Dynamics of sweat vapour sorption as
the function of physical parameters of textile packets
under protective barrier.
, Prceedings of Nokobetef
6 and 1
st
European Conference on Protective Clothing
-Ergonomics of Protective Clothing- held in Stockholm,
2000
[7] G. Bartkowiak
Dynamics of microclimate humidity
under hermetic barrier clothing
. Fibres and Textiles in
Eastern Europe 2001, nr 4
[8]
Informacja o stanie bezpieczeñstwa po¿arowego,
wystêpuj¹cych zagro¿eniach oraz stopniu przygoto-
wania komendy miejskiej PSP w £odzi do prowadzenia
dzia³añ ratowniczych
. Komenda Miejska PSP w £odzi.
£ódź, styczeñ 2004
[9] T. Sawicki
Czynniki zagra¿aj¹ce bezpieczeñstwu
stra¿aków w warunkach po¿aru
, „Bezpieczeñstwo
Pracy” 7-8(396-397)2004
[10] H. Makinen
Analysis of problems in the protec-
tionof fire fighters by personal protective equipment
and clothing – development of a new turnout suit
,
Helsinki 1991
Rys. 2. Blokowy schemat wykonawczy systemu
Fig. 2. A block diagram of the system
Publikacja przygotowana w wyniku
realizacji projektu pn. „Ubranie stra¿ac-
kie nowej generacji z tekstronicznym
systemem monitorowania parametrów
fizjologicznych”, w ramach Sektorowe-
go Programu Operacyjnego – „Wzrost
konkurencyjności przedsiêbiorstw”,
lata 2004-2006
wspó³finansowanego
ze środków Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego UE, w ramach
Dzia³ania 1.4
10
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl