Ocena efektywności terapii ...

Ocena efektywności terapii metodą Vojty u niemowląt, artykuły

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego
Rzeszów 2005, 4, 328–335
Dorota Wójtowicz
1
, Ludwika Sadowska
2
, Arletta Hawrylak
3
Ocena efektywności terapii metodą Vojty u niemowląt na pod-
stawie diagnostyki neurokinezjologicznej
i badania ortopedycznego stawów biodrowych
1
Z Zakładu Fizjoterapii w Pediatrii i Neurologii, Katedry Fizjoterapii
w Dysfunkcjach Narządu Ruchu AWF Wrocław
2
Z Instytutu Fizjoterapii Uniwersytetu Rzeszowskiego
3
Z Zakładu i Katedry Kinezyterapii AWF Wrocław
Skomplikowane sprzężenia nerwowo-mięśniowe umożliwiają prawidłową funkcję stawów i dyna-
miczny przebieg ruchu dziecka z zaburzeniami ośrodkowej koordynacji nerwowej (zokn) obserwowane-
go od urodzenia. U niemowląt z zokn nieprawidłowe funkcje stawów są uwarunkowane zmiennym na-
pięciem mięśniowym. Niemowlęta z zokn wymagają terapii metodą Vojty przez wyzwalanie odruchowej
lokomocji. Skuteczność tej terapii zastosowanej u 40 niemowląt ryzyka oceniano na podstawie 4-krotnej
rejestracji stanu neurologiczno-pediatrycznego przy pomocy 7 reakcji ułożeniowych wg Vojty oraz oce-
ny ruchomości stawów biodrowych. Po 6-miesięcznej terapii wykazano normalizację stanu neurolo-
gicznego i zakresu ruchów w stawach biodrowych mierzonych goniometrycznie i morfologicznie przy
pomocy obrazu USG. Ustępowanie dysfunkcji stawów biodrowych pozostaje w ścisłym związku przy-
czynowo-skutkowym z normalizacją zaburzeń ośrodkowej koordynacji nerwowej u niemowląt.
Słowa kluczowe:
zaburzenia ośrodkowej koordynacji nerwowej, niemowlęta, biodra, terapia Vojty
Evaluation of efficacy of therapy with Vojta's method in infants at risk on the basis
of neurokinesiological diagnostics and orthopedic examination of hip joints.
Human Complex nervous-muscular reactions of conjugation enable proper function of joints and
dynamic movement of the child with central coordination disturbance observed from birth. In the case
of infants with central coordination disturbance, malfunction of joints is conditioned by varying mus-
cle tone. Those infants require therapy using Vojta's method consisting in liberation of reflex locomo-
tion. The efficacy of the therapy, to which 40 infants at risk were subjected, was evaluated using 4- re-
cordings of neurological pediatric state, by means of 7 postural reactions according to Vojta and
evaluation of hip joint mobility. After 6 month therapy, it was found that there was normalization of
neurological state and movement range of hip joints, measured by goniometry and morphologically by
means of USG imaging. Regression of hip joins dysfunction has a cause and effect relation with the
normalization of central coordination disturbance in infants.
Key words:
central coordination disturbance, infants, hips, Vojta's therapy
niach kory mózgowej [1, 2, 3, 4, 5]. Zaburzona
funkcja stawów jest składową zaburzonej ośrod-
kowej koordynacji ruchowej.
Zaburzenie ośrodkowej koordynacji nerwowej
(zokn) to tymczasowa diagnoza, dla obrazowania
stopnia dojrzałości ośrodkowego układu nerwowe-
WPROWADZENIE
Ośrodkowe sterowanie postawą ciała umożli-
wia człowiekowi swobodne poruszanie się. Dzięki
skomplikowanym sprzężeniom nerwowo – mię-
śniowym realizuje się harmonijna funkcja stawów
i dynamiczny przebieg ruchu, który ulega zabu-
rzeniu w przejściowych lub trwałych uszkodze-
328
go, dysharmonijnego dojrzewania nieuszkodzone- go
TABELA 1. Kryteria punktowej oceny zaburzeń ośrodkowej koordynacji nerwowej (zokn)
oraz zestawienie liczbowe badanych niemowląt w kolejnych badaniach
TABLE 1. Numerical comparison of the examined infants using the criteria of the assessment
by points of central coordination disturbances (ccd)
Badania pediatryczno – neurologiczne
Liczbowe zestawienie badanych dzieci
w kolejnych badaniach
Kryteria oceny wg Vojty
stopień zaburzenia ośrodkowej koordynacji
nerwowej (zokn)
Ocena
punktowa
I
badanie
II
badanie
III
badanie
IV
badanie
zokn stopnia bardzo lekkiego 1–3 reakcji
nieprawidłowych
0–15 pkt
2
8
24
29
zokn stopnia lekkiego 4–5 reakcji niepra-
widłowych
16–23 pkt
21
18
13
11
zokn stopnia średnio-ciężkiego 6–7 reakcji
nieprawidłowych
24–27 pkt
7
10
2
0
zokn stopnia ciężkiego 7 reakcji nieprawi-
dłowych + znacznie zaburzone napięcie
mięśniowe
28 pkt
10
4
1
0
* Wyniki badań statystycznych prezentuje tabela 3.
TABELA 2. Kryteria oceny stawów biodrowych metodą ultrasonograficzną (USG) wg Grafa [19]
oraz liczbowe zestawienie badanych niemowląt ryzyka przed terapią (badanie I) i po terapii (badanie II).
TABLE 2. Numerical comparison of the examined infants at risk using the criteria of the assessment of hip joints with
ultrasonographic (USG) method according to Graf [19] before therapy (examination I) and after therapy (examination II)
Zakres punktów danej cechy
Typy bioder i ocena
punktowa
I badanie – przed terapią
II badanie – po terapii
Składowe cechy
Biodro
prawe
Biodro
lewe
Biodro
prawe
Biodro
lewe
Typ Ia – 0 pkt
14
13
38
38
Prawidłowe stawy biodrowe
Typ Ib – 1 pkt
20
20
2
2
Typ IIa – 2 pkt
3
3
0
0
Niewielkie zmiany parametrów (gorsze niż
w typie I; kilka podtypów)
Typ IIb –3pkt
3
3
0
0
Typ IIc –4pkt
0
1
0
0
Tendencja do decentracyjnego ustawienia głowy
kości udowej
Typ D - 5 pkt
0
0
0
0
Typ IIIa –6pkt
0
0
0
0
Wyraźna decentracja i wadliwa budowa panewki
Typ IIIb –7pkt
0
0
0
0
Pełne zwichnięcie stawu biodrowego
Typ IV –8pkt
0
0
0
0
TABELA 3. Wartości testu nieparametrycznego Wilcoxona dla grupy ZOKN (n = 40, poziom istotności p = 0,05,
Z
0,05
= 1,9599), zastosowany dla zmiennych opisujących zokn między kolejnymi badaniami
TABLE 3. Values for non-parametric Wilcoxon test for CCD group (n=40, level of significance p=0.05, Z0.05 = 1.9599),
used for variable describing ccd between subsequent examinations.
Wartość testu Wilcoxona (Z)
Poziom istotności p
Badanie I – Badanie II
2,5715*
0,0101
Badanie II – Badanie III
4,8879*
0,0001
Badanie III – Badanie IV
4,9887*
0,0001
329
 * Istotne statystycznie
TABELA 4. Zestawienie wartości mediany i odchylenia ćwiartkowego zakresów odwodzenia i przywodzenia
prawego i lewego stawu biodrowego u dzieci badanych grup przed terapią (badanie I) i po terapii (badanie IV)
TABLE 4. Comparison of median values and quartile deviation of abduction and adduction range of the right and left hip
joint in children from the studied goups before therapy (examination I) and after therapy (examination IV)
Grupa ZOKN
Grupa kontrolna GK
Zakres ruchu
Strona
Badanie
Odchylenie
ćwiartkowe
Odchylenie
ćwiartkowe
Mediana
Mediana
Odwodzenie
Prawa
I
80
2,5
89,5
1,0
Odwodzenie
Prawa
IV
90
1,0
90
0,5
Odwodzenie
Lewa
I
80
4,25
90
0,5
Odwodzenie
Lewa
IV
90
1,0
90
0,5
Przywodzenie
Prawa
I
22,0
2,0
23,5
1,00
Przywodzenie
Prawa
IV
22,5
1,5
24,0
1,00
Przywodzenie
Lewa
I
22,0
1,75
24,0
1,00
Przywodzenie
Lewa
IV
23,0
0,75
24,0
1,00
* Wyniki badań statystycznych w tabeli 7.
TABELA 5. Zestawienie wartości mediany i odchylenia ćwiartkowego zakresów rotacji zewnętrznej i wewnętrznej
prawego i lewego stawu biodrowego u dzieci badanych grup przed terapią (badanie I) i po terapii (badanie IV)
TABLE 5. Comparison of median values and quartile deviation of external and internal rotation range of the right and
left hip joint in the studied groups of children before therapy (examination I) and after therapy (examination IV).
Zakres ruchu
Grupa ZOKN
Grupa kontrolna GK
Strona
Badanie
Odchylenie
ćwiartkowe
Odchylenie
ćwiartkowe
Mediana
Mediana
Rotacja zewnętrzna
Prawa
73,0
3,00
82,0
1,75
I
Rotacja zewnętrzna
Prawa
82,0
3,00
82,5
1,75
IV
Rotacja zewnętrzna
Lewa
74,0
4,00
82,0
1,75
I
Rotacja zewnętrzna
Lewa
82,0
3,00
82,5
1,50
IV
Rotacja wewnętrzna
Prawa
29,5
2,25
26,0
1,00
I
Rotacja wewnętrzna
Prawa
27,0
1,50
26,0
1,00
IV
Rotacja wewnętrzna
Lewa
29,0
3,00
26,0
1,00
I
Rotacja wewnętrzna
Lewa
27,0
1,75
26,0
0,75
IV
* Wyniki badań statystycznych w tabeli 7.
TABELA 6. Zestawienie wartości mediany i odchylenia ćwiartkowego zakresów zginania i prostowania prawego i lewego
stawu biodrowego u dzieci badanych grup przed terapią (badanie I) i po terapii (badanie IV)
TABLE 6. Comparison of median values and quartile deviation of flexion and extension range of the right and left hip
joint in children from the studied groups before therapy (examination I) and after therapy (examination IV)
Grupa ZOKN
Grupa kontrolna GK
Strona
Badanie
Zakres ruchu
Odchylenie
ćwiartkowe
Odchylenie
ćwiartkowe
Mediana
Mediana
Zginanie
Prawa
I
120,0
2,00
123,0
1,0
Zginanie
Prawa
IV
122,0
1,50
124,0
0,5
Zginanie
Lewa
I
120,0
1,75
123,0
1,0
Zginanie
Lewa
IV
122,0
2,00
124,0
1,0
Prostowanie
Prawa
I
12,0
2,00
13,5
0,50
Prostowanie
Prawa
IV
14,0
1,50
14,0
1,00
Prostowanie
Lewa
I
12,0
2,00
14,0
0,50
Prostowanie
Lewa
IV
14,0
1,50
14,0
0,50
330
* Wyniki badań statystycznych w tabeli 7.
TABELA 7. Wartości testu nieparametrycznego Wilcoxona dla grupy ZOKN (n = 40, poziom istotności p = 0,05,
Z0,05 = 1,9599), zastosowany dla zmiennych opisujących zakres odwodzenia i przywodzenia poprzecznego,
rotacji zewnętrznej i wewnętrznej, zginania i prostowania, prawej i lewej strony pomiędzy dwoma kolejnymi badaniami
TABLE 7. Values for non-parametric Wilcox test for the CCD group (n=40, level of significance p=0.05, Z0.05 = 1.9599),
used for variables describing the range of abduction and transversal adduction, external rotation and internal, bending
and extension of the right and left side between consecutive examinations.
Wa r t ość testu Wilcoxona (Z)
Poziom istotności p
Zmienna
Prawa strona
Lewa strona
Prawa strona
Lewa strona
Badanie I – Badanie II
5,3028 *
0,0001
0,0001
5,3028 *
Odwodzenie
poprzeczne
Badanie II – Badanie III
4,5407 *
0,0001
0,0001
4,7821 *
Badanie III – Badanie IV
3,9199 *
0,0001
0,0001
3,8230 *
Badanie I – Badanie II
0,1270
0,2433
0,8989
0,8078
Przywodze-
nie poprzeczne
Badanie II – Badanie III
0,4024
0,3507
0,6874
0,9333
Badanie III – Badanie IV
1,2741
0,4265
0,2026
0,7951
Badanie I – Badanie II
5,3731*
0,0001
0,0001
5,4424*
Rotacja ze-
wnętrzna
Badanie II – Badanie III
5,0119*
4,8599*
0,0001
0,0001
Badanie III – Badanie IV
4,1069*
0,0001
0,0001
3,9199*
Badanie I – badanie II
4,3340*
0,0001
0,0007
3,9920*
Rotacja we-
wnętrzna
Badanie II – badanie III
2,6566*
0,0031
0,0003
2,9550*
Badanie III – badanie IV
2,0450*
0,0640
0,0679
1,8520
Badanie I – badanie II
3,5162*
0,0007
0,0004
3,4078*
Badanie II – badanie III
3,5162*
0,0003
0,0004
Zginanie
3,6214*
Badanie III – badanie IV
1,6036
0,0679
0,1088
1,8257
Badanie I – badanie II
2,6656*
0,0015
0,0077
3,1798*
Badanie II – badanie III
2,9341*
0,0010
0,0033
Prostowanie
3,2958*
Badanie III – badanie IV
2,6656*
0,0180
0,0077
2,3664*
* Istotne statystycznie
Grupa ZOKN,B
110
90
70
50
30
19
9
10
4
0
0
0
Min-Maks.
25%-75%
Mediana
-10
Badanie I
Badanie IV
RYCINA 1. Sumaryczna ocena punktowa stanu neurologicznego i wyników USG stawów biodrowych
przed rozpoczęciem terapii metodą V. Vojty i po 6 miesiącach usprawniania
331
 FIGURE 1. Summary assessment by points of the neurological state and the results of USG of hip joints
before therapy using V.Vojta’s method and after 6 months of rehabilitation
.
mózgu lub uszkodzenia mózgowia oraz zaburzeń
w procesach metabolicznych. Diagnostyka neuro-
logicznych zaburzeń ruchowych została opraco-
wana przez Vaclava Vojtę i zweryfikowana przez
wielu autorów w pracach badawczych. [6, 7, 8, 9,
10, 11, 12]
Niemowlęta ryzyka wykazują nieprawidło-
wości w sterowaniu postawą ciała, mechani-
zmów podporowo-wyprostnych i ruchów fazo-
wych, dlatego wymagają określonej terapii za-
pobiegającej utrwalaniu się objawów patologicz-
nych i dysfunkcji psychomotorycznych. Podczas
terapii metodą odruchowej lokomocji, wywoły-
wane są zablokowane i niedostępne dla pacjenta,
ale istniejące w matrycy ludzkiej ontogenezy
wzorce motoryczne zwane odruchowym obrotem
z pozycji pleców na brzuch oraz odruchowym
pełzaniem w pozycji na brzuchu. Elementy tego
wzorca, tzw. wzorce częściowe są identyczne jak
wzorce naturalnej spontanicznej motoryki zdro-
wego dziecka. Wielokrotne wywoływanie ich
podczas terapii, z dzieckiem o zaburzonych
funkcjach OUN, stwarza możliwość torowania
połączeń w sieci międzyneuronalnej kory mó-
zgowej i wprowadzenia wzorców torowanych do
motoryki spontanicznej dziecka. Skuteczność
terapii Vojty wykazywało wielu autorów [13, 14,
15, 16, 17, 18].
Celem pracy jest ocena wpływu terapii meto-
dą Vojty na stan neurologiczny i ruchomość
w stawach biodrowych niemowląt ryzyka z zabu-
rzeniami ośrodkowej koordynacji nerwowej.
dyczne z dokumentacją obrazową – USG stawów
biodrowych.
Ocena niemowląt obejmowała badanie neuro-
logiczne i ortopedyczne.
1. Określenie stopnia zaburzenia ośrodkowej ko-
ordynacji nerwowej na podstawie badania reak-
tywności posturalnej 7 reakcji ułożeniowych
wg Vojty zilustrowana w tabeli 1.
2. Badanie ortopedyczne stawów biodrowych
zgodnie z kryteriami oceny obrazu USG wg
Grafa za Bikiem [19] przedstawia tabela 2.
3. Pomiary, w stopniach, zakresów ruchomości bier-
nej stawów biodrowych odwodzenia i przy-
wodzenia poprzecznego przedstawiono w tabeli
4; rotacji zewnętrznej i wewnętrznej – w tabeli 5
natomiast zginania i prostowania – w tabeli 6
i dokonano przy pomocy goniometru ortopedycz-
nego.
W analizie wyników badań wykorzystano
program Statistica. Zastosowano testy nieparame-
tryczne [20, 21].
WYNIKI I OMÓWIENIE
Ocena pediatryczno-neurologiczna stopnia
zaburzeń ośrodkowej koordynacji nerwowej
w badanych grupach dzieci w badaniu I przed
terapią oraz po 6 miesiącach leczenia zestawiono
w tabeli 1. Analiza statystyczna przedstawiona
w tabeli 3 wskazała na istotną statystycznie po-
prawę poziomu zaburzeń ośrodkowej koordynacji
nerwowej, co świadczy o normalizacji automa-
tycznego sterowania postawą ciała w przestrzeni
związanej z normalizacją napięcia mięśniowego,
czyli prawidłowy rozwój wzorców motoryki spon-
tanicznej (tab. 3).
Dzieci z objawami zokn wykazują zmiany
ruchomości w stawach biodrowych oraz obrazu
morfologicznego w USG, co prezentuje tabela 2.
W grupie niemowląt ryzyka (ZOKN) przed terapią
nieprawidłowe stawy biodrowe w USG wg klasy-
fikacji Grafa prezentuje 13 bioder typu IIa, IIb
i IIc, z których po terapii przeklasyfikowano 4
biodra do typu Ib, natomiast pozostałe do typu Ia.
Wśród bioder zaliczanych do prawidłowych typu I
stwierdzono występowanie niezupełnie dojrzałych
struktur w 40 biodrach (typ Ib), które po terapii ule-
gły pełnej normalizacji do typu Ia.
Zakresy ruchomości biernego odwodzenia,
przywodzenia, rotacji zewnętrznej i wewnętrznej,
zginania i prostowania przed terapią w badaniu I
oraz po terapii w badaniu IV kontrolnym (po 6
miesiącach terapii) zestawiono w tabelach 4–6.
MATERIAŁ I METODA
Badaniami objęto 40 niemowląt ryzyka (gru-
pa ZOKN: 19 chłopców i 21 dziewczynek), u któ-
rych stwierdzono zaburzenie ośrodkowej koordy-
nacji nerwowej rejestrowanej testami reaktywno-
ści posturalnej ciała w przestrzeni oraz ogranicze-
nia ruchomości stawów biodrowych. Grupę kon-
trolną (GK) stanowiło 40 niemowląt zdrowych (20
chłopców i 20 dziewczynek) bez cech zokn z pra-
widłową funkcją stawów biodrowych. Wszystkie
niemowlęta z grupy ZOKN były leczone przez 6
miesięcy metodą Vojty, natomiast niemowlęta
zdrowe z grupy kontrolnej uczestniczyły w peł-
nym cyklu badań diagnostycznych. Podczas 6-
miesięcznej obserwacji każdego niemowlęcia
przeprowadzono 4-krotnie badanie pediatryczno-
neurologiczne jak również pomiary zakresów
ruchomości w stawach biodrowych oraz 2-krotnie,
przed i po zakończeniu terapii, badanie ortope-
332
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl