Ocena ryzyka przeniesienia ...

Ocena ryzyka przeniesienia afrykańskiego pomoru świń z Obwodu Kaliningradzkiego do Polski, weterynaria, ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Prace poglądowe
Ocena ryzyka przeniesienia
afrykańskiego pomoru świń
z Obwodu Kaliningradzkiego do Polski
The risk assessment of the African swine fever
transmission from Kaliningrad area to Poland
Markowska-Daniel I.
1
, Ziętek-Barszcz A.
2
,
Bocian Ł
.
2
,
Kukier M.
2
,
Pejsak Z.
1.
National
Reference Laboratory for African Swine Fever,
Department of Swine Diseases
1
, Department of
Epidemiology and Risk Assessment
2
, National
Veterinary Research Institute in Pulawy
Iwona Markowska-Daniel
1
, Anna Ziętek-Barszcz
2
, Łukasz Bocian
2
, Marek Kukier
2
,
Zygmunt Pejsak
1
z Krajowego Laboratorium Referencyjnego ds. ASF Zakładu Chorób Świń
1
 oraz Zakładu 
Epidemiologii i Oceny Ryzyka
2
 Państwowego Instytutu Weterynaryjnego – Państwowego 
Instytutu Badawczego w Puławach
The aim of this study was to assess qualitative risk of
the outbreak of African swine fever (ASF) in Poland
in the case of transmission ASF virus from neighbor-
ing countries. It was also to estimate economic costs
of the control and eradication of this disease in the
context of current epizootic situation of ASF in the
world, structure of swine production and data on pigs
and wild boars population in our country along with
the sources and routes of possible ASF transmission.
Basing on the collected data was concluded that
the risk of ASF transmission from Kaliningrad area
to Poland is currently low. It should be noted how-
ever, that the probable ASF outbreak will result with
very high costs of the control and eradication. Pre-
ventive measurements were also taken into account.
fever – ASF) jest wirusową chorobą
świń powodowaną przez wirus afrykań-
skiego pomoru świń (ASFV), którego ma-
teriałem genetycznym jest DNA (1, 2, 3, 4).
Szczepy wirusa ASF cechują się zróżnico-
waną zjadliwością. Wirus zakaźny jest tyl-
ko dla zwierząt z rodziny
Suidae
wszyst-
kich ras i w każdym wieku (1, 4). Po raz
pierwszy choroba została opisana w Ke-
nii przez Montgomeryego w 1921 r. (5).
Obecnie afrykański pomór świń notowa-
ny jest w Afryce, zwłaszcza w krajach leżą-
cych na południe od Sahary (Czad, Tanza-
nia, Republika Środkowoafrykańska, Nige-
ria), w których występuje endemicznie (3,
6), oraz w Europie, na Sardynii. W 2007 r.
wirus afrykańskiego pomoru świń został
zawleczony do państw leżących na Kau-
kazie (Gruzja, Armenia) oraz do Federa-
cji Rosyjskiej. W wymienionych krajach
często stwierdzane są nowe ogniska cho-
roby (2, 6). Od początku 2011 r. do chwi-
li obecnej zgłoszono do Światowej Orga-
nizacji Zdrowia Zwierząt (OIE) 9 ognisk
chorobowych, głównie z terenów Obwodu
Rostowskiego Federacji Rosyjskiej, zloka-
lizowanych na Kaukazie, pomiędzy Mo-
rzem Czarnym a Morzem Kaspijskim (6).
Do źródeł zakażenia wirusem afry-
kańskiego pomoru świń należy zaliczyć:
źródła pierwotne – wydzieliny i wydali-
ny pochodzące od zwierząt chorych, bez-
objawowych nosicieli i siewców zarazka
oraz ozdrowieńców), źródła wtórne -mię-
so, produkty mięsne oraz niedogotowane
odpadki kuchenne i poubojowe pocho-
dzące od zwierząt chorych lub nosicieli,
zarówno świń, jak i dzików; kleszcze
Or-
nithodorus moubata
i 
O. porcinus
, któ-
rych obecność notuje się w Afryce oraz
O. erraticus
występujących w Hiszpa-
nii i Portugalii (1, 2); oraz ziemia zanie-
czyszczona odchodami dzików), a także
wektory mechaniczne – środki transpor-
tu, obuwie, ubrania, pomieszczenia i na-
rzędzia zanieczyszczone wirusem (3).
W epidemiologii choroby można roz-
różnić dwa cykle zakażeń:
1. Cykl stary (leśny) – główną rolę odgry-
wają w nim afrykańskie świnie dzikie lub
dziki, a utrzymywanie wirusa w środowi-
sku zależne jest od obecności kleszczy –
wektorów choroby. W tym cyklu zachoro-
wania świń domowych są przypadkowe.
2. Cykl nowy – choroba utrzymuje się
i szerzy wyłącznie pomiędzy świniami
domowymi. Zwierzęta są trwale zaka-
żone, a wirus obecny jest we wszystkich
płynach ustrojowych, wydalinach i wy-
dzielinach (2, 4).
Najczęściej do zakażenia dochodzi w cza-
sie kontaktu bezpośredniego (dzik – dzik,
dzik – świnia, świnia – świnia), drogami ae-
rogenną lub pokarmową oraz przez kon-
takt pośredni (mięso – dzik, mięso – świ-
nia, środki transportu, sprzęt lekarsko-we-
terynaryjny, obuwie, odzież – dzik, świnia;
3). Jednakże wykazano możliwość zakażenia
również innymi drogami, tj. poprzez wekto-
ry (kleszcze: kleszcz – dzik, kleszcz – świ-
nia) oraz uszkodzoną skórę. Eksperymen-
talnie zakażano zwierzęta, podając wirus
afrykańskiego pomoru świń domięśniowo,
dożylnie, podskórnie i dootrzewnowo (7).
Do przeniesienia zakażenia poprzez
kontakt bezpośredni może dochodzić do
30 dni po zakażeniu lub do 8 tygodni po
kontakcie z zakażoną krwią, np. po bój-
kach lub godach dzików (2). Wirus afry-
kańskiego pomoru świń może pozosta-
wać zakaźny powyżej 6 miesięcy w  nie-
dogotowanych produktach i  odpadkach
wieprzowych (3).
Celem pracy była jakościowa ocena
ryzyka wystąpienia afrykańskiego pomo-
ru świń w przypadku zawleczenia wirusa
z państw ościennych do Polski oraz sza-
cunkowe określenie związanych z tym strat
ekonomicznych.
Keywords:
qualitative risk assessment, epizootic
situation of ASF.
Badanie serologiczne
W badaniach serologicznych wykorzysta-
no komercyjny test ELISA (Ingezim PPA
Compac 11.PPA.K3, Ingenasa, Hiszpa-
nia) do oznaczania swoistych przeciwciał
przeciwko ASFV w surowicy krwi. Suro-
wice badano zgodnie z zaleceniami poda-
nymi przez producenta.
Badanie wirusologiczne
Materiał do izolacji kwasów nukleinowych
stanowiły homogenizaty narządów we-
wnętrznych. Identyikacji materiału gene-
tycznego wirusa ASF dokonywano za po-
mocą metody Real-Time PCR z użyciem
starterów opracowanych w oparciu o se-
kwencję genu VP72 (8).
Ustalenie warunków geograicznych
Długość granicy oraz warunki geograicz-
ne pomiędzy Polską a Obwodem Kalinin-
gradzkim ustalono na podstawie map oraz
zdjęć satelitarnych dostępnych na stronie
Materiał i metody
Badania w kierunku afrykańskiego pomo-
ru świń wykonano od 9 lutego do 1 marca
2011 r. Objęto nimi świnie i dziki z terenu wo-
jewództwa warmińsko-mazurskiego, z po-
wiatów kętrzyńskiego, lidzbarskiego, barto-
szyckiego, olsztyńskiego i węgorzewskiego.
Materiał do badań stanowiły próbki su-
rowic, skrzepy krwi, wycinki nerki i  śle-
dziony, węzły chłonne oraz migdałki.
Wyniki i omówienie
Kraje europejskie posiadają status kra-
jów wolnych od afrykańskiego pomoru
świń, jednak pojedyncze ogniska choro-
bowe odnotowywane są na Sardynii (Wło-
chy) (2, 5). W Polsce dotychczas nigdy nie
Życie Weterynaryjne • 2011 • 86(6)
427
A
frykański pomór świń (African swine
Prace poglądowe
występowały przypadki tej choroby, zarów-
no u dzików, jak i świń domowych (4, 5).
Obecnie rozprzestrzenianie afrykańskie-
go pomoru świń na świecie ocenić należy
jako statyczne, jednak obserwowana jest ten-
dencja do przemieszczania się wirusa z ob-
szaru Kaukazu w kierunku północy Europy
(
ryc. 1
,
2
; 9, 10, 11). Ryzyko przeniesienia cho-
roby do Polski z krajów sąsiadujących, z wy-
jątkiem Federacji Rosyjskiej, na podstawie
statusu tych krajów okresowo ogłaszanego
przez OIE, ocenić należy jako minimalne.
Status Federacji Rosyjskiej, w tym także
Obwodu Kaliningradzkiego, od drugiej po-
łowy 2007 r. określany jest jako status kra-
ju z potwierdzonymi przypadkami klinicz-
nymi (
ryc. 3
; 6, 12).
Na stronie internetowej Głównego In-
spektoratu Weterynarii Rosji ukazała się
7 lutego 2011 r. informacja na temat wystą-
pienia podejrzenia afrykańskiego pomoru
świń, 2 lutego 2011 r., u dzików upolowa-
nych na terenach leśnych oraz świni ubitej
w rzeźni zlokalizowanej we wsi Kostyukovka,
w Dystrykcie Pravdinsk Obwodu Kalinin-
gradzkiego. Wstępne badania pobranych
próbek materiału biologicznego, przepro-
wadzone w lokalnym laboratorium, dały wy-
nik dodatni. Dalsze badania w kierunku wy-
krycia wirusa afrykańskiego pomoru świń,
wykonane przez laboratorium Rosyjskiego
Instytutu Badawczego Wirusologii i Mikro-
biologii Weterynaryjnej w Pokrovie nie po-
twierdziły wyników wstępnych badań (13).
Informacja o kolejnym ognisku afrykań-
skiego pomoru świń w Obwodzie Niżnij
Brak informacji
Choroba
nigdy nie wyst
powała
Choroba nie wyst
powała
w tym czasie
Przypadki kliniczne choroby
Choroba ograniczona do jednego lub wi
cej okr
gów
Choroba obecnie wyst
puje
Ryc. 1.
 Status epizootyczny państw na świecie w pierwszej połowie 2010 r., dotyczący afrykańskiego pomoru świń (WAHID OIE)
Brak informacji
Choroba
nigdy nie wyst
powała
Choroba nie wyst
powała
w tym czasie
Przypadki kliniczne choroby
Choroba obecnie wyst
puje
Ryc. 2.
 Status epizootyczny państw na świecie w drugiej połowie 2010 r., dotyczący afrykańskiego pomoru świń (WAHID OIE)
428
Życie Weterynaryjne • 2011 • 86(6)
Prace poglądowe
Brak informacji
Choroba obecnie wyst
puje
Ryc. 3.
 Status epizootyczny państw na świecie, dotyczący afrykańskiego pomoru świń – stan na 14 marca 2011 r. (WAHID OIE)
Nowgorod Federacji Rosyjskiej pojawiła
się 18 lutego 2011 r. (
ryc. 4
; 5, 13).
Obwód Kaliningradzki graniczy z Polską
tylko na obszarze województwa warmiń-
sko-mazurskiego. Dlatego też to wojewódz-
two od 8 lutego 2011 r. objęte zostało aler-
tem ogłoszonym przez głównego lekarza
weterynarii i badaniami monitoringowy-
mi statusu epizootycznego regionu (
ryc. 5
).
Długość granicy pomiędzy Polską a Ob-
wodem Kaliningradzkim wynosi 212 km.
Z tego 183 km (86%) to granica przebie-
gająca przez obszar leśny bądź przylega-
jący do obszarów leśnych. W tym 47 km
granicy przebiega przez lasy (22%), 44 km
skrajem lasu (21%), a 92 km (43%) to część
granicy przebiegającej do około 1 km od
skraju lasu (
ryc. 6
) (14).
Dane z piśmiennictwa donoszą, że że-
rowanie dzików, w lesie i poza nim, w za-
leżności od pory roku może mieć różny
zasięg – od 3 km latem, do nawet 10 km
zimą (15). Dlatego odnotować należy moż-
liwość przejścia/migracji dzików przez gra-
nicę państwową. Jednak fakt niepotwier-
dzenia przez laboratorium referencyjne
dodatniego wyniku badania przy podej-
rzeniu afrykańskiego pomoru świń oraz
brak innych klinicznych przypadków cho-
roby w tym regionie skłania do stwierdze-
nia, że prawdopodobieństwo przeniesie-
nia zakażenia na populację dzików i świń
w Polsce jest aktualnie niskie.
W  ramach zarządzonego alertu prze-
badano ogółem 332 próbki pobrane od
świń i  dzików z województwa warmiń-
sko-mazurskiego. Badaniu serologiczne-
mu poddano 312 próbek surowic, a bada-
niu wirusologicznemu 20 próbek materiału
Białoru
Rosja
Ukraina
Kazachstan
Mołdawia
Rumunia
Uzbekistan
Bułgaria
Gruzja
Armenia
Azerbejd
�
an
Turkmenia
Turcja
Syria
Iran
Cypr
Liban
Irak
Ciƒgle wyst„pujƒce
zachorowania
wi‡
Izrael
Jordania
Ciƒgle wyst„pujƒce
zachorowania dzików
Wygasłe zachorowania
dzików
Egipt
Arabia Saudyjska
Kuwejt
Brak informacji
Ryc. 4.
 Nowe ogniska afrykańskiego pomoru świń na Kaukazie – wg raportu WAHID OIE z 21 lutego 2011 r.
biologicznego. Wszystkie przebadane prób-
ki dały wynik ujemny, co potwierdziło, że
nie doszło do przeniesienia afrykańskiego
pomoru świń na teren Polski z Obwodu Ka-
liningradzkiego (
tab. 1
). Dlatego też z bar-
dzo dużym prawdopodobieństwem stwier-
dzić należy, że w naszym kraju nie istnie-
ją tereny endemicznego występowania tej
jednostki chorobowej, Polska posiada sta-
tus kraju wolnego od afrykańskiego po-
moru świń.
Obecnie w Polsce świnie utrzymywane
są głównie w chowie zamkniętym, dlatego
istnieje minimalne prawdopodobieństwo,
że dojdzie do przeniesienia zakażenia po-
między dzikiem a  świnią. W  przypadku
Życie Weterynaryjne • 2011 • 86(6)
429
Prace poglądowe
BRANIEWSKI
BARTOSZYCKI
W
GORZEWSKI
GOŁDAPSKI
przenoszony również przez kleszcze z ro-
dzaju
Ornithodoros
spp. (3, 7, 12)
.
Na te-
renie Polski nie odnotowuje się obecności
kleszczy tego rodzaju
,
ale teoretycznie ist-
nieje możliwość przywleczenia ich z tere-
nów endemicznych wraz z importowany-
mi zwierzętami. Jednak prawdopodobień-
stwo wystąpienia takiego zdarzenia można
obecnie określić jako minimalne.
Ryzyko przemytu, nieoicjalnego prze-
wożenia zwierząt oraz produktów pocho-
dzenia zwierzęcego (mięsa świń i dzików)
istnieje zawsze. Na przebiegu granicy po-
między Polską a Obwodem Kaliningradz-
kim Federacji Rosyjskiej zlokalizowane są
3 przejścia kolejowe oraz cztery przejścia
drogowe, z których przejście Bezledy – Ba-
grationowsk leży najbliżej podejrzanego
ogniska chorobowego (16). Z uwagi na fakt
przestrzegania przez Straż Graniczną i gra-
nicznych lekarzy weterynarii przepisów sa-
nitarno-epidemiologicznych i weteryna-
ryjnych oraz stosowane procedury kwa-
rantanny importowej, które odpowiadają
standardom OIE, oraz niską opłacalność ta-
kiego procederu, ryzyko zawleczenia cho-
roby tą drogą można określić jako niskie.
W  przypadku zawleczenia afrykań-
skiego pomoru świń do Polski istnieje
duże prawdopodobieństwo utrwalenia się
tej jednostki chorobowej w kraju, ponie-
waż występują populacje zwierząt wrażli-
wych (świnie, dziki). Ustalono, że popula-
cja świń w Polsce według stanu na 31 marca
2010 r. wynosi 14 766 800 zwierząt, z cze-
go w województwie warmińsko-mazur-
skim 673 592 zwierzęta, co stanowi 4,56%
krajowego pogłowia (17).
Opierając się na danych udostępnionych
przez GUS, populacja dzików w Polsce sza-
cowana jest na 249 900 zwierząt, co odpo-
wiada zagęszczeniu 2,75 zwierzęcia/km²
lasu, z czego w województwie warmińsko-
mazurskim bytuje 24 700 dzików, co stano-
wi 10% pogłowia kraju i odpowiadana za-
gęszczeniu 3,36 zwierzęcia/km² lasu (18).
Dziki żyjące w  lesie stanowią grupę
zwierząt, która może stać się rezerwuarem
wirusa afrykańskiego pomoru świń słabiej
kontrolowanym, w odróżnieniu od świń do-
mowych, których chów i hodowla odbywa
się w chlewniach w systemie zamkniętym.
Produkcja świń oraz produktów mię-
snych jest ważną gałęzią gospodarki kra-
ju. Poza tym mięso wieprzowe i przetwory
mięsne z wieprzowiny, oprócz mięsa dro-
biowego, stanowią źródło białka zwierzęce-
go mieszkańców Polski. Regiony, w których
notuje się największą produkcję świń znaj-
dują się głównie w województwach wiel-
kopolskim i kujawsko-pomorskim. W wo-
jewództwie warmińsko-mazurskim pro-
dukcja świń odpowiada średniej produkcji
wieprzowiny notowanej w Polsce (17).
W  rozpoznaniu różnicowym nale-
ży wziąć pod uwagę przede wszystkim
LIDZBARSKI
K
TRZY
SKI
ELBL
SKI
GI
YCKI
OLECKI
OLSZTY
SKI
OSTRÓDZKI
MR
GOWSKI
EŁCKI
IŁAWSKI
PISKI
SZCZYCIE
SKI
NOWOMIEJSKI
NIDZICKI
DZIAŁDOWSKI
Ryc. 5.
 Mapa województwa warmińsko-mazurskiego z zaznaczonymi powiatami objętymi programem monito-
ringowym w kierunku afrykańskiego pomoru świń
14%
22%
Granica l
dowa
43%
21%
przebiegaj
ca przez lasy
przebiegaj
ca skrajem lasu
przebiegaj
ca w odległo
ci do ok. 1 km od lasu
pozostała cz
Ryc. 6.
 Procentowy rozkład przebiegu granicy pomiędzy Polską a Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej
zaistnienia zakażenia/zachorowania świni
prawdopodobieństwo przeniesienia wirusa
na inne zwierzęta w stadzie jest bardzo wy-
sokie i szacuje się, że może wynosić 100%.
W latach 2010–2011 nie importowano
do Polski żywych świń z Obwodu Kalinin-
gradzkiego. W chwili obecnej prawdopo-
dobieństwo przeniesienia choroby tą dro-
gą jest minimalne.
W latach 2010–2011 nie importowano do
Polski również mięsa świń i dzików, produk-
tów mięsnych lub pasz (w tym mączek mię-
sno-kostnych) z Obwodu Kaliningradzkiego,
dlatego też prawdopodobieństwo przenie-
sienia choroby tą drogą można określić
jako minimalne. Ponadto w Polsce istnie-
je zakaz skarmiania świń mączkami mię-
sno-kostnymi. Skarmianie zlewkami rów-
nież jest praktyką, która nie jest stosowana
w chowie świń w naszym kraju. Jednakże
w gospodarstwach domowych skarmianie
odpadkami może być sporadycznie stoso-
wane, a używane do tego celu odpadki po-
chodzą zwykle z tego samego gospodarstwa.
Według danych z  piśmiennictwa wi-
rus afrykańskiego pomoru świń może być
Tabela 1.
 Wyniki badań serologicznych i wirusologicznych świń i dzików z województwa warmińsko-mazurskiego 
w kierunku afrykańskiego pomoru świń
Świnie
Dziki
RAZEM
Badanie Materiał
wynik
dodatni
wynik
ujemny
wynik
dodatni
wynik
ujemny
wynik
dodatni
wynik
ujemny
Serologiczne surowica
0
232
0
80
0
312
Wirusologiczne skrzepy krwi
0
4
0
1
0
5
surowica
0
4
0
1
0
5
nerki
0
1
0
2
0
3
śledziona
0
1
0
2
0
3
migdałki
0
1
–
–
0
1
węzły chłonne
0
1
0
2
0
3
RAZEM
0
244
0
88
0
332
430
Życie Weterynaryjne • 2011 • 86(6)
Prace poglądowe
klasyczny pomór świń (3, 4). Objawy kli-
niczne oraz zmiany anatomopatologiczne
pojawiające się w  przebiegu tych dwóch
jednostek chorobowych są bardzo podob-
ne, dlatego też w warunkach terenowych
niemożliwe jest postawienie ostatecznego
rozpoznania. Niezwłoczne przesłanie ma-
teriału do badań laboratoryjnych umożli-
wia w krótkim czasie rozpoznanie przyczy-
ny zachorowań oraz wdrożenie odpowied-
nich procedur epizootycznych związanych
z  likwidacją ogniska chorobowego oraz
ochroną zwierząt niezakażonych.
Biorąc pod uwagę wysoką zakaźność
i śmiertelność, jaką powoduje wirus afrykań-
skiego pomoru świń u świniowatych, jego
oporność na czynniki izyczne i chemiczne
oraz długą przeżywalność w środowisku, za-
łożyć należy, że proces kontrolowania i zwal-
czania choroby byłby długotrwały, żmud-
ny oraz ogromnie kosztowny (wykonanie
badań laboratoryjnych, likwidacja padłych
i zabitych zwierząt oraz mięsa i produktów
mięsnych pochodzących z zapowietrzonych
gospodarstw, wypłaty odszkodowań, bloka-
da eksportu żywych zwierząt i produktów
otrzymywanych ze świń, np. hormonów,
straty socjoekonomiczne, dodatkowe szko-
lenia lekarzy weterynarii i inne). Przykłady
państw, na których terenie choroba wystę-
puje endemicznie, dowodzą, że proces li-
kwidacji choroby, pomimo wprowadzenia
obostrzeń w postaci wyznaczenia stref bio-
bezpieczeństwa, nie zawsze jest skuteczny.
5. Montgomery R.E.: On a form of swine fever occurring in
British East Africa.
J. Comp. Patho
l. 1921,
34
, 59-191.
6. OIE WAHID. WAHID interface animal health informa-
report_index&admin=0.
7. EFSA Panel on Animal Heath and Welfare (AHAW).
Scientiic opinion on African Swine Fever.
EFSA Journal
2010,
3
, 1556.
8. King D.P., Reid S.M., Hutchings G.H., Grierson S.S., Wilkin-
son P.J., Dixon L.K., et al. Development of a TaqMan PCR
assay with internal ampliication control for the detection of
African swine fever virus
. J. Virol. Methods
2003,
107
, 53-61.
9. Markowska-Daniel I.: Sytuacja epizootyczna afrykańskie-
go pomoru świń w latach 2007–2010. Życie Wet. 2010,
85, 736-742.
10. Markowska-Daniel I.: Afrykański pomór świń – realne
zagrożenie dla Europy Centralnej.
Magazyn Wet.
2009,
Supl. Świnie, 571-573.
11. Markowska-Daniel I.: Aktualne dane na temat sytuacji
epizootycznej w  zakresie afrykańskiego pomoru świń.
Życie Wet
. 2008,
83
, 982-990.
12. Wiegand B., Dhollander S., Salman M., Koenen F.: Qualita-
tive risk assessment in a data-scarce environment: A mo-
del to assess the impact of control measures on spread of
African Swine Fever. PREVET (2011), doi 10.1016/j.pre-
vetmed.2011.01.001.
13. Rosselkhoznadzor/News Federal Service for Veterinary
15. Krupka J.:
Łowiectwo.
PWRiL, Warszawa 1990.
16. Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Admini-
stracji z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie ogłoszenia przejść
granicznych, rodzaju ruchu dozwolonego przez te przej-
ścia oraz czasu ich otwarcia (M.P. z 2008 r. Nr 97, poz. 854)
17. Główny Urząd Statystyczny, Departament Rolnictwa:
Pogłowie trzody chlewnej według stanu w końcu listo-
gus/5840_1691_PLK_HTML.htm)
18. Główny Urząd Statystyczny, Departament Rolnictwa: Le-
śnictwo 2010 – Informacje i opracowania statystyczne,
PLK_HTML.htm).
Podsumowanie
W Polsce, jak dotąd, nie notowano przy-
padków afrykańskiego pomoru świń, dla-
tego lekarze weterynarii nigdy nie rozpo-
znawali tej jednostki chorobowej. Wiedza,
jaką posiadają lekarze urzędowi i terenowi
jest wiedzą podręcznikowo-szkoleniową.
Reasumując, można stwierdzić, że obec-
nie zagrożenie epizootyczne dla Polski jest
niskie. Niemniej konieczna jest ścisła kontro-
la obrotu zwierzętami oraz monitoring sytu-
acji w zakresie afrykańskiego pomoru świń,
po postawieniu podejrzenia wystąpienia
ognisk choroby na obszarach sąsiadujących
z Polską, bowiem w przypadku jej zawlecze-
nia do kraju skutki ekonomiczne kontrolo-
wania i zwalczania zarazy byłoby ogromne.
Piśmiennictwo
1. Agriculture and Consumer Protection:
Manual on the pre-
paration of African swine fever contingency plans. Chap-
ter 3: Risk analysis for ASF.
FAO, Rome 2001.
2. Costard S., Wiegand B., de Glanville W., Jori F., Rowlands
R., Vosloo W., Roger F., Pfeifer D.U., Dixon L.K.: African
swine fever: how can global spread be prevented.
Phil.
Trans. R. Soc. B
2009,
364
, 2683-2696.
min/Home/eng/Animal_Health_in_the_World/docs/
pdf/AFRICAN_SWINE_FEVER_FINAL.pdf.
4. Pejsak Z.:
Ochrona zdrowia świń
. Polskie Wydawnictwo
Rolnicze Sp. z o.o., Poznań 2007.
Prof. dr hab. Iwona Markowska-Daniel, Państwowy Insty-
tut Weterynaryjny, Al. Partyzantów 57, 24-100 Puławy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl