Ochrona powietrza

Ochrona powietrza, nauki przyrodnicze, ochrona środowiska, Ochrona Środowiska

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
INSTRUMENTY OCHRONY POWIETRZA ORAZ METODY
ICH WYKORZYSTANIA
Skażenie środowiska
jest zarówno
przyczyną obniżenia jakości
jak i
wymiernych, często
znacznych strat
, w gospodarce każdego, dotkniętego nim
kraju. Zmniejszają one dochód narodowy i poprzez to obniżają poziom dochodów
indywidualnych, wpływając na wielkość konsumpcji indywidualnej i zbiorowej, a
także na konkurencyjność produktów krajowych na rynku międzynarodowym.
Szacunki wielkości tych strat gospodarczych spowodowanych skażeniem
środowiska w szeregu krajów wykazały, że odpowiadają one wartości kilku procent
produktu krajowego brutto (PKB). Zmniejszenie skażenia bądź niedopuszczenie do
jego wzrostu wraz z rozwojem gospodarczym wymaga środków, często
niebagatelnych. W szczególnie niekorzystnej sytuacji znajdują się kraje, w których
skażenie jest już wysokie, a wielkość dochodu narodowego i efektywność
gospodarcza jeszcze niewielka.
W Polsce nadal istnieje ogromna różnica w wielkości realnych wydatków na
ochronę środowiska jaka dzieli nas od krajów wysokorozwiniętych. O ogromnej
różnicy w finansowaniu ochrony środowiska, jaka dzieli ciągle nas od krajów
wysokorozwiniętych, świadczy najdobitniej suma wydatków na ten cel przypadająca
rocznie na jednego mieszkańca. Niewiele jest informacji o wymiernych efektach
ochrony środowiska, czyli wpływ na zdrowie i życie.
Tworzenie i realizacja skutecznej polityki ochrony środowiska
, w tym
ochrony atmosfery, zwłaszcza przy bardzo, jak widać, ograniczonych środkach
wymaga pełnego wykorzystania wszystkich możliwych instrumentów (środków).
Wybór instrumentów wynika z analizy czynników wpływających na stan
środowiska na obszarze będącym przedmiotem ochrony. Stawia to pod znakiem
zapytania celowość opracowywania analiz określających skutki funkcjonowania
pojedynczych zakładów, nie uwzględniających współoddziaływania wszystkich
innych źródeł emisji, nie koniecznie dużych.
Czynniki wpływające na stopień skażenia powietrza
Stopień (stan) zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego nad wybranym
obszarem zależy (najogólniej) od 5 czynników:
- wielkości emisji z wszystkich emitorów znajdujących się na tym obszarze oraz
rodzaju, ilości, rozmieszczenia i wysokości efektywnej emitorów,
- napływu zanieczyszczeń spoza tego obszaru,
- warunków klimatycznych i meteorologicznych regionu, na którym znajduje się
rozpatrywany obszar,
- ukształtowania terenu,
- zagospodarowania terenu.
Pierwsze dwa czynniki (
wielkość emisji i napływ zanieczyszczeń
) charakteryzują
strumienie zanieczyszczeń i sposoby ich wprowadzania do atmosfery, pozostałe określają
warunki rozprzestrzeniania się w niej zanieczyszczeń. W sumie kształtują one
przestrzenno-czasowy rozkład stężeń -
imisji.
Emisja -
charakteryzuje dany
emitor [g/kg; mg/g itd.],
określa także
skuteczność
działania urządzeń oczyszczających,
a zarazem
określa ilość zanieczyszczeń
unoszonych do atmosfery [t/h; kg/h itp.].
Imisja -
opisuje
rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń poprzez określenie ich
stężenia [mg/m
3
].
Kształtowanie stanu zanieczyszczenia atmosfery nad wybranym terenem możliwe
jest przez wpływanie na jedynie niektóre z oddziaływujących nań czynników. Praktycznie
bowiem możliwości zmieniania klimatu i warunków meteorologicznych są żadne a
ukształtowania terenu na ogół znikome. Za podstawowe, antropogenne przyczyny
nadmiernego skażenia atmosfery (istniejącego lub mogącego wystąpić w wyniku
planowanych działań, np. budowy nowych obiektów, zmian w zagospodarowaniu terenu)
trzeba uznać:
nadmierną emisję zanieczyszczeń ze źródeł znajdujących się na
rozpatrywanym obszarze, niekorzystne rozmieszczenie, wysokość i nadmierną
koncentrację źródeł, zwłaszcza niskich, wadliwe zagospodarowanie terenu (jego
zabudowę lub inne obiekty przestrzenne) utrudniające jego naturalne przewietrzanie, a w
efekcie pogarszające możliwości szybkiego rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w
przyziemnych warstwach atmosfery i ich rozcieńczenie w powietrzu (obniżenie stężeń),
napływ zanieczyszczeń spoza obszaru działania systemu.
Jako
główne kierunki działania
w zakresie ochrony atmosfery należy przyjąć:
- zmniejszenie emisji (lub niedopuszczenie do jej wzrostu) na rozpatrywanym obszarze
poprzez likwidację znajdujących się tam źródeł emisji (lub niedopuszczenie do
powstania nowych) bądź zmniejszenie emisji z tych źródeł,
- zmiany warunków rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń polegające bądź na ułatwieniu
ich rozcieńczenia w powietrzu bądź na ograniczeniu ich oddziaływania na strefy
podlegające szczególnej ochronie,
- zmniejszenie emisji ze źródeł znajdujących się poza obszarem systemu (lub
niedopuszczenie do jej zwiększenia), poprawę warunków rozprzestrzeniania się
zanieczyszczeń z tych źródeł.
Największe są
możliwości zmniejszenia emisji
ze źródeł znajdujących się na
obszarze podlegającym kontroli oraz warunków wprowadzania emitowanych z nich
zanieczyszczeń do atmosfery, a także warunków rozprzestrzeniania się ich, poprzez
zmiany w zagospodarowaniu terenu.
Realne, choć często ograniczone, są możliwości
zmian strumienia
zanieczyszczeń napływających z zewnątrz
, lecz skutki tych zmian następują na ogół
wolno. Te właśnie trzy grupy możliwych oddziaływań winny wytyczać kierunki polityki
ochrony atmosfery i kształtować instrumenty jej realizacji.
Instrumenty (środki) ochrony atmosfery
można podzielić na:
-
prawne,
-
ekonomiczne,
-
techniczne
-
organizacyjne.
Mogą być także niekiedy wykorzystywane środki
polityczne
.
Pierwsze dwa
rodzaje środków
kształtują politykę ochrony środowiska
(państwa, regionu, jednostki administracyjnej), wraz z pozostałymi stanowią także
narzędzia dla realizacji tej polityki.
W praktyce
trudno jednak oddzielić rozwiązania techniczne od
organizacyjnych
, zaś realizacja jednych i drugich z reguły wymaga zaangażowania
środków finansowych.
Rozwiązania legislacyjne
mogą często być wdrażane wyłącznie wtedy, jeśli
towarzyszą im odpowiednie instrumenty ekonomiczne.
Środki prawne:
- zasady konstytucyjne
; np. państwo i jego organy stwarzają warunki prawne dla
skutecznej ochrony środowiska i są zobowiązane do ich egzekwowania,
-
prawo międzynarodowe; konwencje, umowy dwu- i wielostronne
,
-
uregulowania ustawowe oraz wykonawcze akty prawne
obejmujące zakazy i nakazy
oraz sposoby ich egzekwowania, w tym zwłaszcza ustawy o ochronie środowiska, które
określają: rodzaje zagrożeń, normy dopuszczalnego skażenia poszczególnych jego
komponentów (w przypadku powietrza atmosferycznego np. wartości max
dopuszczalnych imisji oraz odpowiadające im czasy ekspozycji), normy dopuszczalnych
ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska (np. strumienie lub wskaźniki
dopuszczalnej emisji), sposoby postępowania w przypadkach wystąpienia zagrożeń,
sposoby oceny określania uciążliwości, rodzaje i kompetencje organów pełniących
nadzór nad stanem środowiska, zasady odpowiedzialności karnej i cywilnej,
-
prawo lokalne określające dodatkowe
(nie sprecyzowane w prawie krajowym)
ograniczenia, zakazy i nakazy oraz środki ich egzekwowania, mogą to być np. lokalne
opłaty i podatki, czy zakazy spalania wybranych rodzajów paliw w określonych miejscach
czy sytuacjach i użytkowania pojazdów z silnikami spalinowymi.
Środki ekonomiczne:
- polityka cen, ceł i podatkowa preferencja produkcji, importu
oraz stosowania
urządzeń i technologii niskoemisyjnych i o niskim zapotrzebowaniu energii. Mogą to
być np. relatywnie niższe ceny benzyny bezołowiowej czy ulgi przy zakupie nowego
samochodu z katalizatorem pod warunkiem oddania do kasacji starego, napędzające
równocześnie koniunkturę w przemyśle samochodowym,
-
systemy preferencji obejmujących niskoprocentowe kredyty, ulgi podatkowe
i
dotacje na działania zmierzające do ograniczenia emisji, oszczędności paliw i energii,
poprawy warunków rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń oraz rekompensujące koszty
eksploatacji urządzeń i innych rozwiązań wchodzących w skład systemów ochrony
atmosfery,
-
systemy opłat i kar za emisję oraz podatków pośrednich
związanych z działalnością
powodującą emisję, w tym zasady naliczania, gromadzenia, wykorzystania i
dysponowania zgromadzonymi z nich środkami,
-
zasady tworzenia fundacji proekologicznych
i gospodarowania ich środkami.
Środki techniczno-organizacyjne:
*
ograniczenie emisji
poprzez modyfikację technologii w sferach produkcji i konsumpcji w
kierunku zmniejszenia strumieni szeroko rozumianych odpadów (stałych, ciekłych i
gazowych oraz odpadowej energii) w tym oczywiście zmniejszenia strumieni gazów
odlotowych oraz unosu zawartych w nich zanieczyszczeń. Straty energii wiążą się w
prosty sposób z koniecznością wytwarzania jej w większych niż jest to niezbędne
ilościach, co z kolei, jak to ma miejsce w Polsce, przy pokrywaniu większości potrzeb
energetycznych -poprzez spalanie paliw powoduje nadmierny unos zanieczyszczeń w
spalinach. Można tego dokonać poprzez:
*
substytucję surowców a zwłaszcza paliw
,
*
ograniczenie strat energii
podczas jej produkcji, transportu nośników energii oraz
wykorzystania,
*
stosowanie scentralizowanych
, skojarzonych systemów wytwarzania i dystrybucji
czynników energetycznych,
*
odzysk i wtórne wykorzystywanie energii odpadowej
a poprzez to zmniejszenie
ilości spalanych paliw i związanego z nim unosu,
*
wykorzystanie energii odnawialnej
(wiatru, słońca, biomasy) i geotermalnej,
*
oczyszczanie gazów odlotowych,
*
poprawę warunków rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń
w dolnych warstwach
atmosfery poprzez zwiększenie efektywnej wysokości emitorów, zastępowanie grup
niskich emitorów (zwłaszcza o wylotach znajdujących się w strefie cienia
aerodynamicznego) wyższymi, pojedynczymi emitorami, a także przez likwidacje
przeszkód terenowych powodujących kumulację zanieczyszczeń w warstwie
przyziemnej lub oddzielenie za pomocą takich przeszkód stref o dopuszczalnym,
większym skażeniu od stref podlegających specjalnej ochronie, przy równoczesnym
zapewnieniu dobrego przewietrzania obu stref,
-
dyslokację źródeł emisji do stref
o ułatwionych warunkach rozprzestrzeniania się, w
tym wytyczenie i specjalne oznakowanie objazdów terenów zurbanizowanych (dla
ruchu tranzytowego),
-
zastępowanie środków transportu
powodujących emisję środkami mniej uciążliwymi
(samochody i autobusy - trolejbusami, tramwajami, szybką koleją miejską czy metrem,
przewóz samochodów koleją elektryczną w strefach podlegających szczególnej
ochronie lub przy dalekim tranzycie),
-
organizację parkingów poza strefami
podlegającymi specjalnej ochronie oraz
zastępczego, sprawnego transportu do tych stref i wewnątrz nich,
-
tworzenie organizacji, stowarzyszeń
dla wspólnego odzysku i zagospodarowania
energii odpadowej, wykorzystania zasobów energii odnawialnej, zaopatrzenia w
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl