ochronappor

ochronappor, Zachomikowane, Elektrotechnika, SEP, Normy, rozporządzenia i inne bajki

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Ochrona przeciwporażeniowa
W celu ochrony człowieka przed skutkami porażenia prądem elektrycznym są stosowane
następujące środki ochrony przeciwporażeniowej:
środki nietechniczne
takie, jak:
●
popularyzacja sposobów i zasad bezpiecznego użytkowania energii elektrycznej,
●
szkolenie wstępne i okresowe wszystkich pracowników użytkujących urządzenia
elektryczne i obsługujących urządzenia elektryczne
●
wymagania kwalifikacyjne dla pracowników obsługujących urządzenia elektryczne,
●
organizacja pracy (instrukcje eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych, pisemne
polecenia wykonywania prac)
●
egzekwowanie przestrzegania reguł bezpieczeństwa,
●
badania okresowe,
●
szkolenie w zakresie udzielania pierwszej pomocy przy porażeniach.
Urządzenia elektryczne, z punktu widzenia ochrony przeciwporażeniowej, dzieli się na cztery
klasy ochronności
: 0, I, II i III.
środki techniczne
takie, jak:
●
ochrona przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa),
●
ochrona przed dotykiem pośrednim (ochrona dodatkowa),
●
ochrona przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim - realizowana przez zasilanie
napięciem bezpiecznym,
●
sprzęt ochronny (w tym środki ochrony indywidualnej) – dla zastosowań, w których
wyżej wymienione nie mogą być wykorzystane (np. przy naprawie urządzeń
elektroenergetycznych) .
Ponieważ wszystkie urządzenia elektryczne, których wartości napięć roboczych są większe
niż wartości bezpieczne, zasadniczo stwarzają niebezpieczeństwo porażenia prądem
elektrycznym, ochrona przeciwporażeniowa powinna być stosowana w każdej sieci czy
instalacji elektroenergetycznej i we wszystkich przyłączonych odbiornikach energii
elektrycznej.
Ze względu na fakt, iż skuteczność środków nietechnicznych w poważnej mierze zależna
jest od człowieka i jego postępowania, wymaga się zatem stosowania rozwiązań mniej od
niego zależnych – takimi więc są środki techniczne, „wbudowane” w urządzenie przez
producenta.
Rodzaj technicznych środków ochrony w poszczególnych urządzeniach lub ich częściach
powinien być dostosowany zwłaszcza do wartości napięcia, warunków środowiskowych oraz
sposobu użytkowania i obsługi. Istotne są też kwalifikacje osób mających dostęp do
urządzenia oraz rezystancja ciała ludzkiego i charakter kontaktu człowieka z potencjałem
ziemi.
W przypadku urządzeń eksploatowanych przez osoby poinstruowane i wykwalifikowane,
dopuszcza się w pewnych warunkach niestosowanie niektórych rozwiązań ochrony.
Natomiast w pozostałych przypadkach wymaga się stosowania ochrony przed dotykiem
bezpośrednim (ochrony podstawowej) razem z ochroną przed dotykiem pośrednim (ochroną
dodatkową).
Ochrona przed dotykiem bezpośrednim
ma za zadanie chronić ludzi i zwierzęta przed
zagrożeniami wynikającymi z dotyku do
części czynnych
urządzeń elektrycznych (części
znajdujących się pod niebezpiecznym napięciem w czasie normalnej pracy tych urządzeń).
Zasadę realizuje się poprzez uniemożliwienie (utrudnienie) człowiekowi dotyku do tych
części, co zapobiega z kolei przepływowi prądu rażeniowego przez jego ciało.
W urządzeniach elektrycznych o napięciu do 1kV wymaga się zastosowania przynajmniej
jednego z następujących środków ochrony:
●
izolowanie części czynnych
●
stosowanie obudów lub osłon
●
stosowanie ogrodzeń
●
stosowanie barier i przeszkód
●
umieszczenie części czynnych poza zasięgiem ręki
●
ochrona przed napięciami szczątkowymi.
Ochrona przez izolowanie części czynnych
jest sposobem stosowanym zwykle w
procesie produkcyjnym przez wytwórcę urządzenia. Polega na całkowitym pokryciu części
czynnych izolacją roboczą o dużą wartości rezystancji oraz o odpowiedniej wytrzymałości
elektrycznej. Musi ona być dostosowana do narażeń wewnętrznych, wynikających z
charakteru urządzenia (napięć oraz możliwych przepięć), a także dostosowana do
spodziewanych narażeń zewnętrznych i środowiskowych, takich jak: podwyższona
wilgotność, niska lub wysoka temperatura, narażenia mechaniczne, agresywność chemiczna
otaczającego środowiska, bezpośrednio padające światło słoneczne itp.
Usunięcie izolacji jest możliwe tylko przez zniszczenie.
Ochrona przez stosowanie obudów lub osłon
polega na umieszczeniu w ich wnętrzu
części czynnych, które z rożnych względów nie mogą być powleczone izolacją, co
zapobiegania dotykowi bezpośredniemu. Obudowy i osłony chronią także aparaty i
urządzenia elektryczne przed niekorzystnymi wpływami środowiska.
Ten środek ochrony musi spełniać następujące warunki:
●
obudowy lub osłony nie mogą dać się usunąć (otworzyć, zdemontować) bez użycia
narzędzia lub klucza, co ogranicza dostęp do ich wnętrza osobom nieupoważnionym,
a jeżeli osoby te muszą je otwierać – to części czynne mają być odłączone spod
napięcia bądź odpowiednio osłonięte
●
muszą być odporne na normalnie występujące w warunkach eksploatacji narażenia
zewnętrzne: mechaniczne, temperaturę, wilgotność, agresywność chemiczną
otaczającego środowiska itp.
●
obudowy i osłony muszą mieć stopień ochrony IP dostosowany do rzeczywistych
warunków środowiskowych w miejscu ich użytkowania, jednak nie mniej IP 2X,
natomiast łatwo dostępne górne powierzchnie poziome stopień IP min. 4X; warunek
ten nie dotyczy gniazd bezpiecznikowych i opraw żarówek.
Ochrona przez zastosowanie ogrodzeń
polega na umieszczeniu części czynnych w
sposób czyniący je niedostępnymi dla dotyku.
Ochrona przez stosowanie barier i przeszkód
jest ochroną przed niezamierzonym (a nie
przed rozmyślnym) dotknięciem części czynnych. Może być stosowana tylko w
przestrzeniach dostępnych wyłącznie dla osób posiadających odpowiednie kwalifikacje (np.
przestrzenie lub pomieszczenia ruchu elektrycznego).
Ochrona przez umieszczenie poza zasięgiem ręki
polega na umieszczaniu części
czynnych tak, by były niedostępne z danego stanowiska. Oznacza to, że znajdować się
muszą poza obszarem w kształcie walca o średnicy 2,5 m, który rozciąga się 2,5 m ponad
poziomem ustawienia stóp człowieka i 1,25 m poniżej tego poziomu.
Ten środek ochrony może być stosowany głównie w pomieszczeniach ruchu elektrycznego.
Ochrona przed napięciami szczątkowymi
ma na celu zapobieżenie porażeniu wskutek
dotyku do części czynnych, na których może utrzymywać się napięcie po odłączeniu od
zasilania, np. wskutek zakumulowanego ładunku na pojemności elektrycznej elementów lub
indukowania napięcia przez silniki pracujące z wybiegu. W przypadku istnienia takiego
zagrożenia wymagane jest obniżenie napięcia do poziomu napięcia bezpiecznego w
odpowiednio krótkim czasie albo uniemożliwienie dostępu do części czynnej.
Uzupełnieniem ochrony przed dotykiem bezpośrednim może być
użycie wysokoczułych
urządzeń ochronnych różnicowoprądowych
(o prądzie wyzwalającym nie większym niż
30 mA), które zwiększają skuteczność ochrony podstawowej, ale nie mogą być jedynym jej
środkiem.
Ochrona przed dotykiem pośrednim
ma na celu ograniczenie skutków porażenia w razie
dotknięcia do
części przewodzących dostępnych
, które niespodziewanie znalazły się pod
niebezpiecznym napięciem (np. wyniku uszkodzenia izolacji). Działanie takie powinno być
realizowane poprzez:
●
uniemożliwienie przepływu prądu przez ciało człowieka lub zwierzęcia, lub
●
ograniczenie wartości prądu rażeniowego lub czasu jego przepływu.
Ochrona przed dotykiem pośrednim w urządzeniach elektrycznych niskiego napięcia może
być osiągnięta przez zastosowanie co najmniej jednego z poniżej wymienionych środków:
●
samoczynnego wyłączania zasilania
●
urządzeń II klasy ochronności lub o izolacji równoważnej
●
izolowanie stanowiska
●
nie uziemionych połączeń wyrównawczych
●
separacji elektrycznej
Ochrona przez samoczynne wyłączenie zasilania
jest najbardziej rozpowszechnionym w
Polsce środkiem ochrony w sieciach i instalacjach elektrycznych niskiego napięcia. Jej
zastosowanie wiąże się z koniecznością: doprowadzenia do każdej części przewodzącej
dostępnej przewodu ochronnego oraz zastosowania urządzenia powodującego samoczynne
wyłączenie zasilania.
Ochrona powinna być tak wykonana, aby w razie zwarcia między częścią czynną a częścią
przewodzącą dostępną (np. przewodzącą obudową urządzenia elektrycznego) lub
przewodem ochronnym, spodziewane napięcie dotykowe o wartości większej niż 50 V prądu
przemiennego lub 120 V prądu stałego (nie tętniącego) było wyłączane tak szybko, aby nie
wystąpiły niebezpieczne skutki patofizjologiczne. Wymaganie to będzie spełnione wówczas,
gdy w wyniku zwarcia popłynie prąd o takim natężeniu, że spowoduje samoczynne
zadziałanie urządzenia wyłączającego w dostatecznie krótkim czasie. Musi być zatem
stworzona odpowiednia droga dla prądu zwarciowego, nazywana pętlą zwarcia, złożona z
przewodów: fazowych oraz ochronnych - łączących wszystkie dostępne części przewodzące
urządzeń elektrycznych z punktem neutralnym sieci lub z ziemią, w zależności od układu
sieciowego.
Urządzeniami samoczynnie wyłączającymi prąd zwarcia, mogą być:
●
zabezpieczenia przetężeniowe (reagujące na wzrost wartości prądu w obwodzie), np.
bezpieczniki topikowe albo wyłączniki samoczynne z wyzwalaczami lub
przekaźnikami nadprądowymi,
●
urządzenia ochronne różnicowoprądowe reagujące na pojawienie się prądu upływu z
obwodu (nie można ich stosować w układzie sieciowym TN-C).
Samoczynne wyłączenie zasilania jest skuteczne wówczas, gdy zabezpieczenie dobrane
jest odpowiednio do parametrów obwodu zasilającego.
Ochrona przez
zastosowanie urządzenia II klasy ochronności lub o izolacji
równoważnej
polega na niedopuszczeniu do pojawienia się w czasie użytkowania
niebezpiecznego napięcia dotykowego na częściach przewodzących dostępnych w
fabrycznie produkowanych urządzeniach elektrycznych. Osiąga się ten cel poprzez
wyposażenie urządzenia w jedno z wymienionych niżej rozwiązań:
●
izolację podwójną, składającą się z izolacji podstawowej i niezależnej od niej
dodatkowej izolacji, równoważnej pod względem wytrzymałości elektrycznej i
mechanicznej. Taką izolację ma np. sprzęt gospodarstwa domowego, narzędzia
ręczne, itp.
●
izolację wzmocnioną, która jest wprawdzie izolacją podstawową, lecz równoważną
podwójnej pod względem wytrzymałości elektrycznej i mechanicznej,
●
obudowy izolacyjne, które są osłonami wykonanymi z materiału izolacyjnego o
odpowiedniej wytrzymałości mechanicznej i odporności na wpływy środowiska,
zapewniającymi stopień ochrony co najmniej IP2X. W takich obudowach wykonywany
jest np. sprzęt instalacyjny (rozdzielnice skrzynkowe, wtyki, gniazda, itp.).
Ochrona przez
zastosowanie izolowania stanowiska
ma na celu zapobieżenie możliwości
porażenia prądem elektrycznym w wyniku równoczesnego dotknięcia części przewodzących
znajdujących się pod różnymi potencjałami, np. co może zdarzyć się przy uszkodzeniu
izolacji podstawowej części czynnych.
Działanie środka ochrony polega na izolowaniu od ziemi stanowiska pracy, na którym może
się znaleźć człowiek, bądź takim wyposażeniu tego stanowiska, by nie było możliwe
jednoczesne dotknięcie dwóch części przewodzących dostępnych lub jednej części
przewodzącej dostępnej i jakiejkolwiek części przewodzącej obcej.
Wymaganie to można spełnić przez:
●
pokrycie lub wykonanie podłogi i ścian z materiału izolacyjnego niepodlegającego
działaniu wilgoci oraz oddalenie od siebie części przewodzących dostępnych od
części przewodzących obcych poza strefę zasięgu ręki,
●
umieszczenie odpowiednich barier wykonanych w miarę możliwości z materiałów
izolacyjnych, nieprzyłączonych do ziemi ani do części przewodzących dostępnych,
●
izolowanie części przewodzących obcych.
Izolowanie stanowiska można stosować tam, gdzie użycie innych środków jest trudne do
wykonania lub niemożliwe, np. nie można dostatecznie szybko wyłączyć zasilania lub
zmniejszyć wartości napięcia dotykowego. Znajduje ono zastosowanie najczęściej w
specyficznych warunkach, np. w laboratoriach bądź w energetyce, gdzie podlega pewnym
obostrzeniom.
Ochrona przez
zastosowanie nie uziemionych połączeń wyrównawczych miejscowych
polega na połączeniu ze sobą wszystkich jednocześnie dostępnych części przewodzących
obcych i części przewodzących dostępnych odpowiednim przewodem wyrównawczym, co
zapobiega pojawieniu się niebezpiecznych napięć dotykowych
System nie uziemionych połączeń wyrównawczych miejscowych nie powinien mieć
połączenia z ziemią przez łączone części przewodzące dostępne lub obce.
Ochrona przez
zastosowanie separacji elektrycznej
polega na zasilaniu (jednego lub
więcej) chronionego urządzenia ze źródła separacyjnego, którym najczęściej jest
odpowiedni transformator lub przetwornica. Części czynne obwodu separowanego nie
mogą być połączone w żadnym punkcie z innym obwodem lub z ziemią. Ewentualne
dotknięcie do elementów takiego obwodu przez człowieka nie powoduje porażenia, gdyż nie
zamyka się droga dla prądu rażeniowego, co przesądza o skuteczności takiego rozwiązania.
Jednakże dla poprawności działania tego środka obwód odbiorczy podlega licznym
obostrzeniom - powinien być tak wykonany, aby ograniczyć możliwość zwarć doziemnych.
Wartość napięcia w obwodzie wtórnym nie może być większa niż 500 V.
Równoczesna
ochrona przed dotykiem bezpośrednim i dotykiem pośrednim
polega na
zasilaniu urządzeń bardzo niskim napięciem, nie stanowiacym zagrożenia dla człowieka, ze
spełniającego odpowiednie warunki źródła energii takiego, jak:
●
transformator ochronny albo urządzenie równoważne (przetwornica)
●
źródło elektrochemiczne (np. bateria akumulatorów).
Obwód ma być odseparowany od ziemi (SELV) lub uziemiony (PELV). Gniazda wtyczkowe i
wtyczki stosowane w obwodach o bardzo niskim napięciu nie mogą pasować do wtyczek i
gniazd wtyczkowych stosowanych w innych obwodach.
Stopień ochrony
zapewniany przez obudowy (tzw.
kod IP
) jest miarą ochrony zapewnianej
przez obudowy przed dostępem do znajdujących się w nich części niebezpiecznych, jak też
przed wnikaniem obcych ciał stałych i/lub wody do wewnątrz.
Kod IP składa się z dwóch cyfr charakterystycznych, których podawanie jest obowiązkowe –
ich znaczenie podano w poniższej tabeli. Jeżeli cyfra charakterystyczna nie jest określona
lub jest nieistotna, jej miejsce w kodzie IP zajmuje znak X (np. IPX5, IPX2, IPXXC).
Pierwsza cyfra oznacza odporność na penetrację ciał stałych, a druga na penetrację cieczy.
Pierwsza cyfra – zabezpieczenie przed:
●
0 – brak zabezpieczenia
●
1 – ciałami o wielkości ponad 50mm
●
2 – ciałami o wielkości ponad 12mm
●
5 – ciałami o wielkości ponad 2.5mm
●
4 – ciałami o wielkości ponad 1mm
●
5 – niszczącym wpływem kurzu
●
6 – wnikaniem kurzu do wnętrza aparatu
Druga cyfra – zabezpieczenie przed penetracją cieczy:
●
0 – brak zabezpieczenia
●
1 – kroplami padającymi pionowo
●
2 – kroplami padającymi pod kątem 15°
●
3 – kroplami padającymi pod kątem 60°
●
4 – kroplami padającymi pod dowolnym kątem
●
5 – bryzgami z dowolnego kierunku
●
6 – zalewaniem z dowolnego kierunku
●
7 – gwałtownymi falami
●
8 – krótkotrwałym zanurzeniem
●
9 – długotrwałym zanurzeniem o określonym ciśnieniu
Uwaga:
Możliwe jest również zastosowanie:
●
nieobowiązującej litery dodatkowej (np. IP20C), informującej o stopniu ochrony osób
przed dotykiem do niebezpiecznych części (jeśli nie jest określana, pomija się ją),
●
nieobowiązującej litery uzupełniającej (np. IP21M) do różnych zastosowań (jeśli nie
jest określana, pomija się ją).
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

happyhour.opx.pl